Η κακοποίηση των παιδιών μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές εγκεφαλικές ανωμαλίες

συντάκτης · 25 Ιουνίου, 2014

Δυστυχώς, όπως ανά το παγκόσμιο έτσι και στη χώρα μας, πολλά παιδιά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον συστηματικής κακοποίησης ή σοβαρής παραμέλησης. Ως κακοποίηση νοείται κάθε πράξη ή κατάσταση που μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικά και σωματικά προβλήματα στο παιδί ή να θέσει τη ζωή του σε κίνδυνο: σεξουαλική κακοποίηση, σωματική κακοποίηση, παραμέληση των βασικών του αναγκών κ.α. Οι επιπτώσεις μιας κακοποιητικής συμπεριφοράς ποικίλλουν ανάλογα με τη φύση της συμπεριφοράς, τη σοβαρότητά της κακοποίησης, το χρονικό διάστημα που έλαβε χώρα και φυσικά την ίδια την ψυχοσύνθεση του παιδιού.

Υπάρχουν πολλές έρευνες για τις επιπτώσεις της κακοποίησης οι οποίες καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στη ζωή τους τα παιδιά που έχουν υποστεί τέτοιου είδους συμπεριφορά. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της κακοποίησης, ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να περιλαμβάνουν: απομόνωση του παιδιού, χαμηλή αυτοπεποίθηση, ανάπτυξη φοβιών, ευερεθιστότητα, καθυστερημένη νοητική ανάπτυξή του, περιορισμένες κοινωνικές δεξιότητες, δυσκολίες στην κατανόηση του γραπτού ή/και προφορικού λόγου, το χρόνιο άγχος, την επιθετική συμπεριφορά, την μειωμένη συναισθηματική νοημοσύνη ή ακόμη και τις τάσεις αυτοκτονίας [1]Child Welfare Information Gateway: “Long-Term Consequences of Child Abuse and Neglect” [2]Times: “How Child Abuse Primes the Brain for Future Mental Illness”  [3]PsyPost: “Neurobiologists find chronic stress in early life causes anxiety, aggression in adulthood“ .

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι περίπου 1/5 κορίτσια και 1/7 αγόρια πέφτουν θύματα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης , ενώ 1/4 ενήλικες έχουν βιώσει σημαντική σωματική βία για κάποιο διάστημα της παιδικής τους ηλικίας. Λαμβάνοντας υπόψη δεδομένα όπως τα προαναφερθέντα, μπορούμε να κατανοήσουμε τη σοβαρότητα του προβλήματος της παιδικής κακοποίησης και τα πολλαπλά μέτωπα από τα οποία μπορούμε να προσεγγίσουμε το συγκεκριμένο θέμα.

Μια ομάδα στο FIDMAG Sisters Hospitallers Foundationfor Researchand Teaching που εδρεύει στην Ισπανία, αποφάσισε να μελετήσει τις συνέπειες της κακοποίησης στην εγκεφαλική ανάπτυξη των παιδιών και συγκεκριμένα τον αντίκτυπο που έχει η κακοποίηση στην ανάπτυξη των εξωτερικών στρωμάτων στον εγκεφαλικό φλοιό, την εξωτερική στρώση νευρώνων του εγκεφάλου [4]Lim, L., Radua, J., & Rubia, K. (2014). Gray Matter Abnormalities in Childhood Maltreatment: A Voxel-Wise Meta-Analysis. American Journal of Psychiatry. doi:10.1176/appi.ajp.2014.13101427 [5]MedNews: “Child abuse has serious consequences for brain development” . Στην μελέτη τους οι ερευνητές έλαβαν υπόψη τους τα δεδομένα 12 άλλων ερευνών οι οποίες περιείχαν μεταξύ άλλων ανατομικά δεδομένα για τον εγκέφαλο των συμμετεχόντων: 275 ενήλικες και 56 έφηβοι που υπέστησαν κακοποίηση και 306 ενήλικες και 56 έφηβοι που δεν είχαν τέτοιες εμπειρίες. Ανέλυσαν την ανατομία του εγκεφάλου αξιοποιώντας μια καινοτόμα τεχνική νευροαπεικόνισης, μέτρησαν την ποσότητα της μέλανας ουσίας σε όλους τους συμμετέχοντες και συνέκριναν τα κακοποιημένα με τα μη κακοποιημένα άτομα, προσπαθώντας να δουν εάν θα υπήρχαν διαφορές στην μέλανα ουσία.

Αυτό που βρήκαν οι ερευνητές ήταν πως τα κακοποιημένα άτομα είχαν μειωμένη μέλανα ουσία σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την συναισθηματική αντίληψη, τη μνήμη, τις γενικότερες γνωστικές λειτουργίες και τον έλεγχο των παρορμήσεων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μέλανα ουσία είναι ουσιαστικά η ποσότητα των νευρώνων στα εξωτερικά στρώματα του εγκεφάλου. Μειωμένα επίπεδα μέλανας ουσίας σημαίνουν και μειωμένους νευρώνες στις συγκεκριμένες περιοχές, κάτι που μπορεί να επηρεάσει φυσικά και την συμπεριφορά και την προσωπικότητα του ατόμου, όπως και έχει παρατηρηθεί να συμβαίνει στις περιπτώσεις αυτές.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας ουσιαστικά έρχονται να ολοκληρώσουν την εικόνα που είχαμε για τις επιπτώσεις της κακοποίησης στην παιδική ηλικία και να δώσουν μια πιο λεπτομερή εξήγηση σε φυσιολογικό επίπεδο και συγκεκριμένα στο τι αναπτυξιακές ανωμαλίες παρουσιάζει ο εγκέφαλος των θυμάτων ακριβώς λόγω της κακοποίησης. Αφενός μεν αυτό είναι ένα επιπλέον καμπανάκι κινδύνου προς όλη την κοινωνία για να σκύψει πάνω από το θέμα αυτό, αφετέρου δε δίνει το έναυσμα για πρόωρη παρέμβαση στις περιπτώσεις που ένα παιδί καταφέρει να ξεφύγει από το κακοποιητικό περιβάλλον ώστε να προλάβουμε στο βαθμό του δυνατού τις εγκεφαλικές αναπτυξιακές ανωμαλίες που δημιουργούν επιπλέον συμπεριφορικά προβλήματα στα θύματα κακοποίησης.

Εισαγωγική Φωτογραφία

Το κείμενο προσφέρεται με άδεια ""Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές". Μπορείτε να αντιγράψετε και να μοιραστείτε το κείμενο δίχως να το αλλάξετε και αποκλειστικά για μη εμπορική χρήση, μόνο εφόσον αναφέρετε τον συντάκτη και την πηγή. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση και άρση των περιορισμών απαιτείται η γραπτή άδεια του συντάκτη.

Δημήτρης Αγοραστός
Latest posts by Δημήτρης Αγοραστός (see all)

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα

Ετικέτες:

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους, καθώς και με την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Μπορεί επίσης να σας αρέσει...