Η αρχή κάθε νέας χρονιάς είναι μια στιγμή που πολλοί από εμάς αναλογίζονται τι πήγε καλά και τι θα ήθελαν να αλλάξουν στη ζωή τους. Το να θέτουμε προσωπικούς στόχους για τη νέα χρονιά είναι μια δημοφιλής πρακτική που ενθαρρύνει τον αυτοστοχασμό και την αλλαγή. Αλλά πόσο θετικοί ή αρνητικοί μπορεί να είναι αυτοί οι στόχοι για την ψυχική μας υγεία και τη συνολική μας ευεξία;

Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε πώς οι στόχοι της Πρωτοχρονιάς επηρεάζουν τη ζωή μας, τόσο θετικά όσο και αρνητικά, και πώς μπορούμε να τους κάνουμε πιο αποτελεσματικούς.

Η θετική πλευρά

Ένα από τα κύρια οφέλη των πρωτοχρονιάτικων στόχων είναι ότι παρέχουν ένα σαφές σημείο εκκίνησης για την αλλαγή, δίνοντάς μας κίνητρο για αυτοβελτίωση. Το να θέσουμε έναν στόχο, όπως να γυμναζόμαστε περισσότερο ή να τρώμε υγιεινά, μας δίνει κίνητρο να κάνουμε θετικές αλλαγές στη ζωή μας. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personality and Social Psychology Bulletin ^[1]Baumeister, R. F., & Vohs, K. D. (2007). The structure of goal setting and its role in self-regulation: Personality and Social Psychology Bulletin. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(1), 98-115. https://doi.org/10.1177/0146167206293565 , οι άνθρωποι που θέτουν συγκεκριμένους και εφικτούς στόχους είναι πιο πιθανό να πετύχουν σε διάφορους τομείς της ζωής τους.

Η επίτευξη ενός στόχου, ακόμη και μικρού, μπορεί να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή μας, δίνοντάς μας μια αίσθηση ικανοποίησης. Όταν βλέπουμε ότι έχουμε τη δυνατότητα να πετύχουμε κάτι που θέσαμε ως στόχο, αισθανόμαστε πιο δυνατοί και ικανοποιημένοι με τον εαυτό μας. Έπειτα, οι στόχοι μας δίνουν μια αίσθηση κατεύθυνσης και σκοπού. Στη ρουτίνα της καθημερινότητας, είναι εύκολο να χάνουμε την αίσθηση του σκοπού σε αυτά που κάνουμε. Ένας καλά σχεδιασμένος στόχος μπορεί να λειτουργήσει ως οδηγός, βοηθώντας μας να επικεντρωθούμε σε ό,τι έχει πραγματική σημασία.

Η αρνητική πλευρά

Όταν οι στόχοι είναι υπερβολικά φιλόδοξοι ή ασαφείς, μπορεί να οδηγήσουν σε απογοήτευση και αυξημένο άγχος. Για παράδειγμα, εάν θέσουμε ως στόχο να χάσουμε δέκα κιλά μέσα σε έναν μήνα και δεν τα καταφέρουμε, μπορεί να νιώσουμε απογοητευμένοι και να σταματήσουμε την προσπάθεια. Γενικά είναι τεκμηριωμένο πως η θέσπιση μη ρεαλιστικών στόχων συσχετίζεται με υψηλά επίπεδα άγχους και αρνητικής αυτοεκτίμησης ^[2]Norcross, J. C., Mrykalo, M. S., & Blagys, M. D. (2002). Auld lang syne: Success predictors, change processes, and self-reported outcomes of New Year’s resolvers and nonresolvers. Journal of Clinical Psychology, 58(4), 397-405. https://doi.org/10.1002/jclp.1151 .

Όπως είναι αναμενόμενο, οι πρωτοχρονιάτικοι στόχοι συχνά συνοδεύονται από μεγάλη πίεση για επιτυχία. Αυτή η πίεση μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονη όταν μοιραζόμαστε τους στόχους μας με άλλους, καθώς αυξάνεται η πιθανότητα να αισθανόμαστε δεσμευμένοι ως προς το στόχο και αντίστοιχα απογοητευμένοι που δεν τον πετυχαίνουμε ενώ οι άλλοι γνωρίζουν γι’ αυτόν. Η κοινωνική πίεση να πετύχουμε μπορεί να γίνει πηγή άγχους και να μας αποτρέψει από το να χαρούμε τη διαδικασία της προσπάθειας.

Πολλοί άνθρωποι ξεκινούν με ενθουσιασμό, αλλά εγκαταλείπουν τους στόχους τους μέσα στις πρώτες εβδομάδες του έτους. Αυτή η αποτυχία μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο όπου το άτομο αποφεύγει να θέσει νέους στόχους στο μέλλον, πιστεύοντας ότι δεν μπορεί να τους πετύχει.

Πώς μπορούμε να θέσουμε αποτελεσματικούς στόχους;

Ας δούμε μερικές πρακτικές συμβουλές για το πώς να κάνουμε τους στόχους μας πιο ρεαλιστικούς και βιώσιμους:

Γενικά βοηθάει η στοχοθέτησή μας είναι ακολουθεί το λεγόμενο σύστημα SMART, δηλαδή οι στόχοι να είναι:

• Specific (Συγκεκριμένοι): Αντί να πούμε “Θέλω να γίνω πιο υγιής”, μπορούμε να πούμε “Θα περπατάω 30 λεπτά κάθε μέρα”.
• Measurable (Μετρήσιμοι): Ένας μετρήσιμος στόχος μας επιτρέπει να δούμε την πρόοδό μας. Για παράδειγμα, ξέρουμε εάν περπατήσαμε 30 λεπτά ή 2 λεπτά.
• Achievable (Εφικτοί): Ο στόχος πρέπει να είναι ρεαλιστικός, ανάλογα με τις δυνατότητές μας. Δεν γίνεται να θέτουμε εξ’ αρχής ως στόχο να περπατάμε 10 χιλιόμετρα την ημέρα, όταν ξέρουμε ότι αντικειμενικά μπορούμε να περπατάμε 1 χιλιόμετρο.
• Relevant (Σχετικοί): Ο στόχος πρέπει να ταιριάζει με τις αξίες και τις ανάγκες μας. Εάν η φυσική άσκηση δεν έχει νόημα για εμάς γιατί δεν ανταποκρίνεται στο αξιακό μας σύστημα, τότε μάλλον δεν θα υπάρξει και η αντίστοιχη δέσμευση από πλευράς μας.
• Time-bound (Χρονικά προσδιορισμένοι): Θέτουμε μια συγκεκριμένη προθεσμία για να δούμε την πρόοδό μας ως προς την επίτευξη του στόχου. Για παράδειγμα, μπορούμε να θέσουμε ως στόχο τον 1ο μήνα να περπατήσουμε 2 ώρες την εβδομάδα.

Γενικά είναι βοηθητικό, αντί να επικεντρωνόμαστε μόνο στο τελικό αποτέλεσμα (π.χ., να χάσουμε βάρος), να δίνουμε έμφαση κυρίως στη διαδικασία για την επίτευξη του στόχου που έχουμε θέσει (π.χ., να τρώμε υγιεινά κάθε μέρα). Η στοχοθεσία σε αυτή την περίπτωση αφορά τη διαδικασία, κάτι που είναι πολύ πιο απτό από έναν μεγάλο και αόριστο στόχο!

Εάν στην προσπάθειά μας έχουμε και την υποστήριξη των αγαπημένων μας προσώπων, τόσο το καλύτερο! Η υποστήριξη από φίλους και οικογένεια μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά. Το να έχουμε κάποιον να μας ενθαρρύνει ή να μας υπενθυμίζει τον στόχο μας μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα επιτυχίας. Σημαντικό είναι τα αγαπημένα μας πρόσωπα να είναι εκεί και στις δυσκολίες μας, υπενθυμίζοντάς μας την πρόοδο που έχουμε κάνει, κρατώντας μας προσηλωμένους στο στόχο μας.

Ακόμη και εάν δεν πετύχουμε όμως τους στόχους μας όπως το είχαμε αρχικά στο μυαλό μας, είναι σημαντικό να έχουμε στο νου μας πως είναι φυσιολογικό να κάνουμε λάθη. Η αποτυχία δεν σημαίνει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε τον στόχο μας. Αντίθετα, μπορούμε να τη δούμε ως ευκαιρία για μάθηση και προσαρμογή.

Μελέτες δείχνουν ότι περίπου το 40% των ανθρώπων θέτουν πρωτοχρονιάτικους στόχους, αλλά μόνο το 8% τους πετυχαίνει. Ωστόσο, η ίδια έρευνα υποδεικνύει ότι όσοι θέτουν στόχους είναι 10 φορές πιο πιθανό να πετύχουν αλλαγές στη ζωή τους σε σύγκριση με αυτούς που δεν θέτουν. Η χρήση εργαλείων όπως ημερολόγια, υπενθυμίσεις και εφαρμογές μπορεί να αυξήσει σημαντικά την επιτυχία ^[3]Prochaska, J. O., Norcross, J. C., & DiClemente, C. C. (1994). Changing for Good: A Revolutionary Six-Stage Program for Overcoming Bad Habits and Moving Your Life Positively Forward. HarperCollins..

Συμπέρασμα

Οι πρωτοχρονιάτικοι στόχοι έχουν τη δυνατότητα να αλλάξουν τη ζωή μας προς το καλύτερο, αλλά μπορούν επίσης να γίνουν πηγή άγχους και απογοήτευσης αν δεν τεθούν σωστά. Η επιστήμη μας δείχνει ότι η επιτυχία βρίσκεται στην ισορροπία: θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους, δίνοντας έμφαση στη διαδικασία και μαθαίνοντας από τα λάθη μας.

Αντί να βλέπουμε την αρχή του έτους ως την “τέλεια” ευκαιρία για αλλαγή, μπορούμε να τη δούμε ως μία μόνο από τις πολλές στιγμές που μας δίνεται η δυνατότητα να βελτιωθούμε. Το κλειδί είναι να κάνουμε ένα βήμα τη φορά, με συνέπεια και υπομονή.

Εισαγωγική εικόνα

• Δημιουργία ΑΙ, Microsoft Designer

• About
• Latest Posts

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών, αλλά και την υποστήριξη της σχολικής κοινότητας εν τω συνόλω. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Latest posts by Δημήτρης Αγοραστός (see all)

• Ο αντίκτυπος των πρωτοχρονιάτικων στόχων - 22 Δεκεμβρίου, 2024
• Ανάπτυξη αυτογνωσίας: η περίπτωση του Rouge test - 16 Δεκεμβρίου, 2024
• Η Υπακοή στην Εξουσία και το Πείραμα του Milgram: Μια Ματιά στην Ανθρώπινη Συμπεριφορά - 9 Δεκεμβρίου, 2024