Υποστήριξη παιδιών με ιδεοψυχαναγκαστική συμπεριφορά
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΨΔ) είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες, επίμονες και βασανιστικές σκέψεις (ιδεοληψίες) και/ή συμπεριφορές (καταναγκασμοί). Η ΙΨΔ μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής ηλικίας. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της όμως στην παιδική και εφηβική ηλικία και, κυρίως, πως μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά με στοιχεία ΙΨΔ;
Ποιες συμπεριφορές χαρακτηρίζονται ως ιδεοψυχαναγκαστικές;
Η ΙΨΔ διαγιγνώσκεται από κάποιο ειδικό ψυχικής υγείας, βάσει μιας σειράς κριτηρίων. Εάν υπάρχει η σχετική διάγνωση τότε συνήθως οι γονείς ενημερώνονται από τους ειδικούς που έκαναν τη διάγνωση για τις συμπεριφορές που αναμένονται να εντοπίσουν στα παιδιά τους, αλλά και για τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να τα βοηθήσουν. Πολλές φορές όμως δεν υπάρχει μια διάγνωση, είτε γιατί τα παιδιά αντιστέκονται να επισκεφτούν έναν ειδικό, είτε γιατί οι γονείς δεν αντιλαμβάνονται τα συμπτώματα ή δεν είναι ακόμη έτοιμοι για να ξεκινήσουν τη σχετική διαδικασία της διάγνωσης. Είναι χρήσιμο επομένως προτού εστιάσουμε στην υποστήριξη παιδιών με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, να δούμε μερικά βασικά χαρακτηριστικά της διαταραχής αυτής. Να τονίσουμε φυσικά ότι η διάγνωση γίνεται αποκλειστικά και μόνο από ειδικούς ψυχικής υγείας και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι όποιο παιδί εμφανίζει κάποιες συμπεριφορές όπως αυτές που θα δούμε στη συνέχεια έχει υποχρεωτικά ΙΨΔ.
Τα παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές εμφανίζουν μια ποικιλία από ιδεοληψίες και καταναγκασμούς. Οι ιδεοληψίες, επίμονες και επίπονες σκέψεις που δεν μπορεί να βγάλει το παιδί από το μυαλό του, μπορεί να αφορούν θέματα καθαριότητας, τάξης, σωματικής ακεραιότητας ή θρησκείας. Οι καταναγκασμοί, πράξεις που κάνει το παιδί για να ανακουφιστεί από τις επίμονες σκέψεις, μπορεί να περιλαμβάνουν επαναλαμβανόμενες πράξεις, όπως το πλύσιμο των χεριών, η τακτοποίηση αντικειμένων με συγκεκριμένη σειρά ή το να λέει κατ’ επανάληψη κάτι συγκεκριμένο όταν αισθάνεται ότι πιέζεται.
Αυτές οι συμπεριφορές φυσικά μπορεί να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή των παιδιών ή και των γονέων. Τα παιδιά μπορεί να δυσκολεύονται να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες, να κάνουν φίλους ή ακόμη και να πηγαίνουν στο σχολείο. Μπορεί επίσης να βιώνουν άγχος, κατάθλιψη και να έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και να αισθάνονται ότι δεν μπορούν να πετύχουν τους στόχους που θέτουν.
Πως μπορείτε να υποστηρίξετε παιδιά με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές;
Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για να υποστηρίξει κανείς ένα παιδί με συμπεριφορές όπως αυτές που περιγράψαμε πιο πάνω. Ο πρώτος και σημαντικότερος τρόπος είναι να κατανοήσετε αυτές τις συμπεριφορές, είτε είναι μέσα στα πλαίσια μια διαγνωσμένης διαταραχής, είτε όχι. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι ιδεοληψίες και οι καταναγκασμοί δεν έχουν λογική βάση και δεν εμφανίζονται με τη θέληση του παιδιού. Φυσικά, σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ένδειξη ότι το παιδί σας είναι κακομαθημένο ή ότι δεν προσπαθεί αρκετά να ελέγξει τη συμπεριφορά του και να συμπεριφέρεται “όπως πρέπει”. Αυτές οι σκέψεις και συμπεριφορές είναι επίπονες για το παιδί και συνοδεύουν το αίσθημα έντονου άγχους.
Ας δούμε μερικούς βασικούς άξονες υποστήριξης παιδιών με ιδεοψυχαναγκαστικές συμπεριφορές:
- Εάν υπάρχει η διάγνωση, μιλήστε στο παιδί σας για τη διαταραχή. Εξηγήστε του τι είναι η ΙΨΔ και ότι δεν είναι μόνο του. Είναι μια διαταραχή που την αντιμετωπίζουν πολλά άλλα παιδιά και ενήλικες και υπάρχει τρόπος να λάβουν βοήθεια και υποστήριξη. Αυτό φυσικά προϋποθέτει πως έχετε φροντίσει να ενημερωθείτε και εσείς για τα συμπτώματα και τη διαχείρισή τους.
- Δώστε στο παιδί σας θετική ενίσχυση για την προσπάθεια που καταβάλλει. Όταν το παιδί σας καταφέρνει να αντισταθεί σε μια ιδεοληψία ή καταναγκασμό, πετυχαίνοντας το στόχο που το ίδιο έχει θέσει, είναι χρήσιμο να σχολιάσετε θετικά αυτή την κίνηση. Ένα απλό “μπράβο” ή ένα χαμόγελο αρκεί για να πάρει το μήνυμα ότι βρίσκεται σε καλό δρόμο και ότι έχει αναγνωριστεί η προσπάθειά του. Η συγκεκριμένη πρακτική κρύβει μία παγίδα που θέλει προσοχή: εάν περιμένουμε να δώσουμε επιβράβευση με το παραμικρό, μπορεί αυτό να γίνει πιεστικό για το παιδί και να απογοητεύεται όταν δεν τα καταφέρνει. Χρειάζεται μια ισορροπία στη συχνότητα επιβράβευσης.
- Μην επικρίνετε ή μην τιμωρείτε το παιδί σας για τις ιδεοληψίες ή τους καταναγκασμούς του. Η τιμωρία γενικά τείνει να κάνει τα πράγματα χειρότερα σε όσους τομείς εφαρμόζεται. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση των ιδεοληψιών και καταναγκασμών. Το παιδί κατά πάσα πιθανότητα ήδη ξέρει ότι δεν συμπεριφέρεται με επιθυμητό τρόπο. Το να τιμωρηθεί γι’αυτό θα το κάνει να αισθάνεται ακόμη πιο άσχημα. Ας μη ξεχνάμε άλλωστε ότι τα συμπτώματα είναι πέρα από τον άμεσο έλεγχο του παιδιού.
- Ζητήστε βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Στην περίπτωση που η συχνότητα ή η σοβαρότητα των συμπτωμάτων είναι μεγάλες, θα πρέπει σίγουρα να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Η θεραπεία μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να διαχειριστεί τα συμπτώματά του και να επιστρέψει στα προηγούμενα επίπεδα λειτουργικότητας. Ακόμη όμως και εάν τα συμπτώματα είναι πιο ήπια, είναι χρήσιμο οι γονείς να πάρετε τη γνώμη ενός ειδικού για την εξατομικευμένη διαχείρισή τους.
- Ακολουθείστε τις οδηγίες του ειδικού ψυχικής υγείας. Προσπαθήστε να ακολουθήσετε πιστά τις οδηγίες που σας έδωσε ο ειδικός στον οποίο έχετε απευθυνθεί, αλλά και να συζητάτε έγκαιρα μαζί του τις ανησυχίες σας. Ακόμη και εάν προταθεί φαρμακευτική αγωγή, συμπληρωματικά της ψυχοθεραπείας, δεν θα πρέπει να τρομάξετε. Συχνά η θεραπεία για την ΙΨΔ και γενικά των συμπτωμάτων της μπορεί να περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων. Η ψυχοθεραπεία, από την άλλη, μπορεί να βοηθήσει το παιδί σας να κατανοήσει και να διαχειριστεί τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς του.
- Μην ξεχνάτε να φροντίζετε τον εαυτό σας. Είναι σημαντικό να φροντίζετε την ψυχική και σωματική σας υγεία, ώστε να μπορείτε να υποστηρίξετε το παιδί σας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Εισαγωγική Εικόνα
-Πρωτότυπο προϊόν τεχνητής νοημοσύνης Bing AI (Dall-e)
- Έφηβοι που έχουν πέσει θύμα εκφοβισμού έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν ψυχωτικά συμπτώματα - 22 Φεβρουαρίου, 2024
- Διαχείριση περιστατικών βίας και εκφοβισμού εντός και εκτός σχολείου - 10 Ιανουαρίου, 2024
- Το νευροψυχολογικό προφίλ ατόμων με δυσλεξία - 16 Νοεμβρίου, 2023
