Η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση έχουν αρνητικό αντίκτυπο στη μακροζωία

Ποιο είναι το μυστικό της μακροζωίας; Συνήθως όταν θέλουμε να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα εστιάζουμε σε γενετικούς παράγοντες, όπως είναι τα γονίδια που μας κληροδότησαν οι γονείς μας, αλλά και σε συνήθειες που σχετίζονται με την υγεία μας, όπως είναι το κάπνισμα, η σωματική άσκηση και η διατροφή. Ένας ακόμη παράγοντας όμως μάλλον είναι εξίσου σημαντικός: η επαφή με τους άλλους.

Οι άνθρωποι είμαστε κοινωνικά όντα. Από την πρώτη στιγμή της γέννησής μας αλληλοεπιδρούμε με αυτούς που είναι γύρω μας, τους οποίους άλλωστε και χρειαζόμαστε για την επιβίωσή μας. Δεν είναι τυχαίο ότι στις περιπτώσεις ακραίας κοιωνικής απομόνωσης παρουσιάζονται δυσκολίες στην επικοινωνία, τις γνωστικές λειτουργίες ^[1]Luchetti, M., Terracciano, A., Aschwanden, D., Lee, J. H., Stephan, Y., & Sutin, A. R. (2020). Loneliness is associated with risk of cognitive impairment in the Survey of Health, Ageing and Retirement in Europe. International journal of geriatric psychiatry, 35(7), 794-801. ή ακόμη και υγεία μας ^[2]Lacey, R. E., Kumari, M., & Bartley, M. (2014). Social isolation in childhood and adult inflammation: Evidence from the National Child Development Study. Psychoneuroendocrinology, 50, 85-94. . Αντιλαμβανόμαστε λοιπόν ότι η επαφή με τους ανθρώπους γύρω μας είναι αναγκαία για την σωματική και ψυχική μας υγεία. Σκεπτόμενοι αυτά, ίσως δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα των τελευταίων ετών υποδεικνύουν ότι η μοναξιά είναι ένας επιβαρυνητικός παράγοντας που σχετίζεται με μικρότερο προσδόκιμο ζωής.

Πολλές φορές μπερδεύουμε τη μοναξιά με την απομόνωση. Δεν ταυτίζονται πάντοτε όμως αυτές οι δύο έννοιες. Κάποιος μπορεί να εργάζεται σε χώρους όπου έρχεται σε επαφή με πολλά άτομα καθημερινά, αλλά ταυτόχρονα να μην αισθάνεται ότι συνδέεται με κάποιο από αυτά τα άτομα. Δεν είναι απομονωμένος δηλαδή, αλλά αισθάνεται μόνος. Αυτό το αίσθημα της μοναξιάς και της μη σύνδεσης με τους άλλους γύρω μας μπορεί να είναι πολύ οδυνηρό και επιβλαβές για το άτομο. Κάποιος θα ανέμενε ότι εάν κάποιος επιλέγει να είναι μόνος δεν θα έχει κάποιες αρνητικές συνέπειες από την έλλειψη επαφής με άλλους, καθώς κάνει μια συνειδητή επιλογή. Αυτό όμως φαίνεται πως δεν επιβεβαιώνεται από τα όσα γνωρίζουμε για τη σχέση της μοναχικότητας με την μακροζωία. Αντίθετα, φαίνεται πως ο αρνητικός αντίκτυπος της απομόνωσης υφίσταται εξίσου τόσο στα συνειδητά μοναχικά άτομα, όσο και στα άτομα που υφίσταται ακούσια ή εκούσια κοινωνικό αποκλεισμό από τους άλλους ^[3]Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., Baker, M., Harris, T., & Stephenson, D. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality. Perspectives on Psychological Science, 10(2), 227–237. https://doi.org/10.1177/1745691614568352 .

Με άλλα λόγια, ακόμη και εάν κάποιος απλά εργάζεται σε ένα περιβάλλον με πολλούς ανθρώπους, με τους οποίους έχει μια βασική αλληλοεπίδραση, μειώνει την πιθανότητα πρόωρου θανάτου. Φαίνεται πως ακόμη και η πιο απλή επαφή με τρίτους λειτουργεί ευεργετικά στον ανθρώπινο ψυχισμό και, κατ’ επέκταση, στην υγεία. Μάλιστα, βάσει των ίδιων μελετών, φαίνεται πως παρόλο που οι ηλικιωμένοι τείνουν να ζουν πιο απομονωμένοι, ο αντίκτυπος της μοναξιάς στην υγεία και ο συσχετισμός της με πρόωρο θάνατο είναι αρκετά μεγαλύτερος στα άτομα κάτω των 65 ετών. Η μοναξιά χτυπάει πιο σκληρά τους νεότερους και λιγότερο τους ηλικιωμένους, ίσως κόντρα στα όσα θα λέγαμε εάν έπρεπε να μαντέψουμε.

Ακόμη και εάν ληφθούν υπόψη κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες, το φύλο ή ακόμη και προβλήματα υγείας, φαίνεται πως και πάλι η μοναξιά και η απομόνωση σχετίζονται με πρόωρο θάνατο, ενώ η τακτική ανθρώπινη επαφή με θετικό αντίκτυπο στην υγεία μας.

Η μοναξιά στην εποχή του διαδικτύου

Τι γίνεται όμως με τη μοναξιά στην εποχή που διανύουμε; Μήπως απομονωνόμαστε πιο εύκολα; Εάν συμβαίνει αυτό, μήπως θα πρέπει να αναμένουμε αυξημένους θανάτους από τη μοναξιά; Η αλήθεια είναι ότι τα ερευνητικά δεδομένα δεν μπορούν να μας απαντήσουν σε όλα αυτά τα ερωτήματα. Σίγουρα, όπως είπαμε ήδη, η μακροζωία δεν οφείλεται αποκλειστικά στις κοινωνικές μας επαφές. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες, όπως είναι η διατροφή, τα προβλήματα υγείας, οι κοινωνικές συνθήκες διαβίωσης, το υποστηρικτικό μας δίκτυο και φυσικά και τα γονίδιά μας, οι οποίοι παίζουν το δικό τους ρόλο στην “εξίσωση της ζωής” πριν καταλήξουμε στην μακροζωία.

Έπειτα, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η τεχνολογική πρόοδος έχει πάντοτε τα αρνητικά αλλά και τα θετικά της, ανάλογα πως θα την διαχειριστούμε. Η δυνατότητα άμεσης διαδικτυακής οπτικοακουστικής επαφής με άτομα που βρίσκονται πάρα πολύ μακριά, μας δίνει τη δυνατότητα να παραμένουμε σε επαφή με αγαπημένα μας πρόσωπα, ακόμη και εάν δεν συγκρίνεται αυτό με την διαπροσωπική επαφή. Σίγουρα όμως θα πρέπει να μας προβληματίσει η ποιότητα της επικοινωνίας με τη χρήση των εφαρμογών αποστολής μηνυμάτων (chat) αλλά και των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Facebook, Twitter, Instagram κτλ). Μήπως η επικοινωνία είναι επιφανειακή; Μήπως της λείπει το συναισθηματικό υπόβαθρο που κάνει μια ανθρώπινη σχέση πιο ουσιαστική; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά εξαρτώνται από τη χρήση που κάνουμε.

Εισαγωγική Φωτογραφία

• Girl in White Shirt Standing Near Window, by cottonbro

• About
• Latest Posts

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών, αλλά και την υποστήριξη της σχολικής κοινότητας εν τω συνόλω. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Latest posts by Δημήτρης Αγοραστός (see all)

• Εναντιωματική συμπεριφορά παιδιών: τι μπορούν να κάνουν οι γονείς - 14 Νοεμβρίου, 2024
• Οι αλλαγή των εποχών επηρεάζει την ηθική μας πυξίδα - 14 Οκτωβρίου, 2024
• Ακαδημαϊκή επιτυχία: εστιάζοντας πέρα από την υψηλή νοημοσύνη - 17 Σεπτεμβρίου, 2024