Ο ρόλος του Ψυχολόγου στην εποχή του Facebook
Η τεχνολογική έκρηξη των προηγούμενων δεκαετιών -κυρίως στον κόσμο των ηλεκτρονικών ειδών και στις τηλεπικοινωνίες- είχε ως επακόλουθο την γεωμετρική αύξηση χρήσης του διαδικτύου, αλλά και την ποιοτική αλλαγή του κυβερνοχώρου. Από ένα μέσο μονοδιάστατης ροής πληροφοριών, όπως τα υπόλοιπα συμβατικά μέσα (τηλεόραση, περιοδικά, εφημερίδες, βιβλία κτλ), όπου έχουμε έναν “πομπό” και έναν “δέκτη”, το διαδίκτυο σταδιακά πήρε τη μορφή μιας πολυδιάστατης, διαδραστικής επικοινωνίας, όπου την ίδια στιγμή όλοι μπορεί να είναι “πομποί” και “δέκτες”, “παραγωγοί” και “τηλεθεατές”, “αρθρογράφοι” και “αναγνώστες”.
Πέρασε η εποχή που κάποιος χρησιμοποιούσε το διαδίκτυο απλά ως ένα ακόμη μέσο διαφήμισης και προώθησης της δουλειάς του, ως μια ακόμη μάσκα της επαγγελματικής περσόνας του. Πλέον οι κινήσεις μας στο διαδίκτυο αντικατοπτρίζουν την προσωπικότητά μας και πολλές φορές μπορεί να αποκαλύπτουν και πτυχές που θα θέλαμε να κρατήσουμε κρυφές. Έννοιες όπως “friends”, “readers”, “linkblogging”, “likes”, “comments” και “twitting” αποτελούν την ουσία της διαδικτυακής ζωής του σύγχρονου χρήστη του διαδικτύου και είναι αυτές που σκιαγραφούν την παρουσία μας εκεί. Με λίγα κλικ και ελάχιστη προσπάθεια κάποιος μπορεί να δημιουργήσει τη δική του διαδραστική σελίδα (Blog), το διαδικτυακό του προφίλ με φίλους (Facebook) ή συνεργάτες (LinkedIn), να μοιραστεί κάποιες στιγμιαίες σκέψεις (Twitter) ή να μοιραστεί με όλο τον κόσμο τις ειδήσεις και τα blogposts που βρήκε ενδιαφέροντα (Google Reader). Όλα αυτά κάνουν την διαδικτυακή μας ζωή πολύ πιο ενδιαφέρουσα και ίσως πολύ πιο ουσιαστική. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε πως το ίδιο εύκολα ο οποιοσδήποτε μπορεί να βρει πληροφορίες για το πρόσωπό μας. Αρκεί μια αναζήτηση στο Google για να αποκαλυφθούν οι περισσότερες από τις υπηρεσίες στις οποίες είμαστε γραμμένοι, μαζί φυσικά με τα προσωπικά μας δεδομένα που έχουμε φροντίσει να εμφανίζουμε δημόσια.
Αυτά τα νέα δεδομένα -αναπόφευκτα- αλλάζουν εντελώς τη σχέση μεταξύ ψυχολόγου και πελάτη (ή συμβούλου και συμβουλευόμενου, εάν προτιμάτε). Μέχρι σήμερα βασικός κανόνας δεοντολογίας των ψυχολόγων ήταν η αποφυγή μη επαγγελματικών σχέσεων με άτομα τα οποία έχουν βοηθήσει. Οι λόγοι πολλοί και διάφοροι. Ο πιο σημαντικός όμως είναι πως αφενός οι διπλές σχέσεις δεν βοηθάνε καθόλου στην θεμελίωση μιας διπολικής θεραπευτικής σχέσης και αφετέρου είναι πολύ εύκολο ένας κακόβουλος λειτουργός ψυχικής υγείας να χρησιμοποιήσει τις ευαίσθητες πληροφορίες του πελάτη του εναντίον του στα πλαίσια μιας μη επαγγελματικής σχέσης. Η δεοντολογική αυτή απαγόρευση έχει σαφώς πρακτική και ουσιαστική σημασία στον κόσμο της Ψυχολογίας και τα οφέλη της νομίζω είναι ξεκάθαρα.
Με την επέλαση του διαδικτύου όμως ο πελάτης μπορεί πολύ εύκολα να βρει προσωπικές πληροφορίες για τον σύμβουλό του, οι οποίες θα μεταμορφωθούν σε εμπόδια στην θεραπευτική τους σχέση. Σκεφτείτε την περίπτωση που ένας βαθιά θρησκευόμενος συμβουλευόμενος ανακαλύψει στο facebook πως ο σύμβουλός του είναι ομοφυλόφιλος! Μια τέτοια εξέλιξη κατά πάσα πιθανότητα θα είναι καταστροφική για την πορεία της θεραπείας, πηγαίνοντας την αρκετά βήματα πίσω έως ότου ο ψυχολόγος κερδίσει εκ νέου την εμπιστοσύνη του πελάτη του.
Πως μπορεί λοιπόν κάποιος σύγχρονος ψυχολόγος να πορευτεί στο διαδίκτυο με ασφάλεια, τόσο για τον ίδιο, όσο και για τους πελάτες του; Ακολουθούν μερικές πρακτικές συμβουλές που κατά την γνώμη μου θα πρέπει να ακολουθούν όλοι οι ψυχολόγοι οι οποίοι αναπτύσσουν θεραπευτικές σχέσεις και ταυτόχρονα είναι πολίτες του διαδικτύου.
- Προσέχουμε τις ρυθμίσεις privacy των υπηρεσιών κοινωνικής δικτύωσης, ώστε να σιγουρευτούμε πως οι ευαίσθητες πληροφορίες μας είναι διαθέσιμες αποκλειστικά και μόνο σε έναν κλειστό κύκλο ατόμων που εμείς επιλέγουμε (friends).
- Ποτέ δεν σχολιάζουμε ευαίσθητα επαγγελματικά θέματα δημόσια στο διαδίκτυο. Τέτοιες συζητήσεις -αν είναι απαραίτητο- πρέπει να γίνονται κατ’ ιδίαν με τους συναδέλφους μας ή χρησιμοποιώντας εναλλακτικούς προσωπικούς τρόπους επικοινωνίας (π.χ. e-mails, προσωπικά μηνύματα, video-chat), τηρώντας εννοείται πάντοτε τους κανόνες δεοντολογίας σχετικά με τις πληροφορίες που αποκαλύπτουμε για τους πελάτες μας.
- Δεν δεχόμαστε αιτήματα “φιλίας” από πελάτες μας στις υπηρεσίες που χρησιμοποιούμε για τις αυστηρά προσωπικές μας σχέσεις.
- Ξεκαθαρίζουμε εξ’ αρχής στον πελάτη τον τύπο της σχέσης που μπορεί να αναπτυχθεί ανάμεσά μας και τα όρια που πρέπει να μπουν. Εάν ο πελάτης επιθυμεί και διαδικτυακή επικοινωνία μαζί μας, μπορούμε να ορίσουμε κάποια συγκεκριμένη και ελεγχόμενη μέθοδο επικοινωνίας (π.χ. ανταλλαγή e-mails).
- Εάν μας βολεύει να κατευθύνουμε τους πελάτες μας στο διαδίκτυο για να αντλήσουν περισσότερες πληροφορίες για εμάς, τη δουλειά μας, τις μεθόδους μας κτλ καλό είναι να έχουμε ένα συγκεκριμένο διαδικτυακό επαγγελματικό προφίλ στο οποίο αναγράφονται τα επαγγελματικά μας δεδομένα, το οποίο και τους προτείνουμε.
- Εάν θέλουμε οπωσδήποτε να χρησιμοποιήσουμε ορισμένες υπηρεσίες δημόσια και να εκφραστούμε πιο ελεύθερα, καλό θα ήταν να επιλέξουμε ένα ψευδώνυμο γι’ αυτές.
- Εάν δεν θέλουμε να χρησιμοποιούμε τις υπηρεσίες κοινωνικής δικτύωσης τόσο “κλειστά” ή με ψευδώνυμα, θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να διακόψουμε τις επαγγελματικές σχέσεις με έναν πελάτη, εάν αντλήσει πληροφορίες για εμάς οι οποίες δυσκολεύουν το έργο μας.
- Αποφεύγουμε να ψάχνουμε πληροφορίες για έναν πελάτη μας στο διαδίκτυο. Τα αποτελέσματα τέτοιων αναζητήσεων μπορεί να είναι εξίσου καταστροφικά για την θεραπευτική σχέση.
- Και φυσικά, δεν προσπαθούμε να παρέχουμε εξατομικευμένες υπηρεσίες ψυχικής υγείας από το διαδίκτυο, καθώς κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο. Εννοείται πως είναι απολύτως θεμιτό να εκφράζουμε δημόσια την άποψή μας για θέματα ψυχικής υγείας, αλλά εφόσον τα σχόλια είναι γενικά και δεν κατευθύνονται προς συγκεκριμένο πρόσωπο που αναζητά βοήθεια.
Σε κάθε περίπτωση πάντως το πιο σημαντικό είναι η προσωπική μας εκτίμηση για τα όρια που πρέπει να βάλουμε στη χρήση του διαδικτύου για επαγγελματικούς και μη λόγους. Το μόνο που χρειάζεται είναι να είμαστε ενήμεροι για τα ρίσκα που μπορεί να εγκυμονεί μια λανθασμένη χρήση του και να παραμένουμε σε εγρήγορση για τέτοιου είδους θέματα. Φυσικά, από την άλλη, ο πανικός είναι κακός σύμβουλος και δεν πρέπει να επιτρέψουμε να παρασυρθούμε από το κύμα φόβου για τις νέες τεχνολογίες. Το διαδίκτυο δεν είναι ούτε αγγελικό, ούτε σατανικό. Μπορεί πολύ εύκολα να μεταμορφωθεί από το ένα στο άλλο, ανάλογα με τη χρήση την οποία κάνουμε.
Εισαγωγική Εικόνα
- Εναντιωματική συμπεριφορά παιδιών: τι μπορούν να κάνουν οι γονείς - 14 Νοεμβρίου, 2024
- Οι αλλαγή των εποχών επηρεάζει την ηθική μας πυξίδα - 14 Οκτωβρίου, 2024
- Ακαδημαϊκή επιτυχία: εστιάζοντας πέρα από την υψηλή νοημοσύνη - 17 Σεπτεμβρίου, 2024
