Ακαδημαϊκή επιτυχία: εστιάζοντας πέρα από την υψηλή νοημοσύνη

Τα ερευνητικά δεδομένα επιβεβαιώνουν τη σημαντικότητα άλλων παραγόντων, πέραν της νοημοσύνης, στην ακαδημαϊκή επιτυχία.

Για πολλές δεκαετίες η ακαδημαϊκή επιτυχία ήταν συνώνυμο της νοημοσύνης. Η βασική σκέψη ήταν πως εάν κάποιος ήταν έξυπνος θα είναι και επιτυχημένος στο σχολείο και το πανεπιστήμιο, ενώ η δυσκολία του να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος σήμαινε ότι μάλλον δεν ήταν και ιδιαίτερα έξυπνος. Με την εκθετική αύξηση των μελετών γύρω από την εκπαίδευση, τη νοημοσύνη, τα κίνητρα αλλά και τους κοινωνικούς παράγοντες εντός των οποίων λαμβάνει χώρα μια εκπαιδευτική διαδικασία, πλέον είμαστε σε θέση να ξέρουμε ότι η εικόνα της ακαδημαϊκής επιτυχίας ή της αποτυχίας είναι, ευτυχώς, αρκετά πιο σύνθετη.

Τρίτοι παράγοντες, πέραν του γενικού νοητικού δυναμικού ενός ατόμου, παίζουν εξίσου σημαντικό ρόλο στα αποτελέσματα της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Αν και η γενετική προδιάθεση ενός ατόμου να έχει υψηλό νοητικό δυναμικό είναι σημαντική, είναι σημαντικό και το σχολικό και οικογενειακό περιβάλλον να υποστηρίζουν και μη γνωστικούς παράγοντες, όπως η ανάπτυξη εσωτερικών κινήτρων, η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας στις αντίξοες συνθήκες αλλά και η έμφαση στην αυτονομία στην καθημερινότητα.

Μια πρόσφατη πολυετής έρευνα σε μαθητές στο Ηνωμένο Βασίλειο [1]Margherita Malanchini, Andrea G. Allegrini, Michel G. Nivard, Pietro Biroli, Kaili Rimfeld, Rosa Cheesman, Sophie von Stumm, Perline A. Demange, Elsje van Bergen, Andrew D. Grotzinger, Laurel Raffington, Javier De la Fuente, Jean-Baptiste Pingault, Elliot M. Tucker-Drob, K. Paige Harden, Robert Plomin. Genetic associations between non-cognitive skills and academic achievement over development. Nature Human Behaviour, 2024; DOI: 10.1038/s41562-024-01967-9 [2]Science Daily: Non-cognitive skills: The hidden key to academic success κατέληξε στο συμπέρασμα πως η επιρροή μη γνωστικών παραγόντων στη μαθησιακή διαδικασία (ψυχική ανθεκτικότητα, κίνητρα, η αντιλαμβανόμενη αξία της μάθησης) αυξάνεται με το πέρασμα του χρόνου. Όσο μεγαλώνουν τα παιδιά, τόσο πιο σημαντικό είναι να δίνεται έμφαση σε αυτές τις πτυχές της μάθησης που συχνά παραβλέπονται. Μάλιστα, η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε ότι η επίδραση των τρίτων αυτών μη γνωστικών παραγόντων διπλασιάζεται μεταξύ 7 και 16 ετών, φτάνοντας στο σημείο πριν την είσοδο των μαθητών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση η νοημοσύνη και οι μη γνωστικοί παράγοντες να έχουν ακριβώς την ίδια επίδραση στην ακαδημαϊκή επιτυχία.

Αποτελέσματα όπως αυτά της συγκεκριμένης μελέτης υπογραμμίζουν πόσο σημαντικό είναι το σχολείο αλλά και η οικογένεια να δίνουν έμφαση εκτός από την απομνημόνευση πληροφοριών και στην ανάπτυξη κινήτρων, ενίσχυση του αισθήματος της αυτονομίας αλλά και την θωράκιση της ψυχικής ανθεκτικότητας των μαθητών. Το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα παραμένει εστιασμένο αποκλειστικά στον έλεγχο των πληροφοριών που έχει καταφέρει να συγκρατήσει ένας μαθητής, κάτι που υποδεικνύεται από την εμμονή με την κάλυψη συγκεκριμένης ύλης σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα αλλά και από το τρομακτικά μεγάλο παραεκπαιδευτικό σύστημα που τροφοδοτείται από την έμφαση στη βαθμοθηρία και την επιτυχία σε εξετάσεις, ιδιαίτερα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Εάν κάτι πρέπει να συγκρατήσουμε είναι πως εάν θέλουμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προσαρμοσμένο στις πραγματικές ανάγκες και τους παράγοντες που η επιστημονική έρευνα υποδεικνύει ως σημαντικούς για την ακαδημαϊκή επιτυχία θα πρέπει να ξεφύγουμε από την πεπατημένη, κλασσική οδό της αποστήθισης και της στείρας επανάληψης πληροφοριών που άλλοι μαθητές καλούνται να συγκρατήσουν πρόσκαιρα έως ότου επιτύχουν σε κάποιες εξετάσεις.

Οι σημερινοι μαθητές είναι οι αυριανοί συμπολίτες μας, μια μελλοντική γενια που ανάλογα με τις βάσεις και τις εμπειρίες της θα δώσει τον παλμό του μέλλοντος. Και νομίζω πως μπορούμε να συμφωνήσουμε πως αυτό που λείπει από την κοινωνία μας δεν είναι άνθρωποι να παπαγαλιζουν πληροφορίες. Έχουμε το google και την τεχνητή νοημοσύνη εάν θέλουμε απλά να βρούμε μια πληροφορία. Χρειαζόμαστε σκεπτόμενους ανθρώπους, άτομα που αγαπάνε τον εαυτό τους, σέβονται τον διπλανό τους, αντέχουν τις αναποδιές, ενώνουν τις δυνάμεις τους, βρίσκοντας ευκαιρίες μέσα στις δυσκολίες της ζωής. Και προς αυτό το στόχο ιδανικά θα έπρεπε να στοχεύουμε ως γονείς, εκπαιδευτικοί και λοιποί ειδικοί εντός του εκπαιδευτικού πλαισίου.

Εισαγωγική Εικόνα: Bing A.I.

Το κείμενο προσφέρεται με άδεια ""Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές". Μπορείτε να αντιγράψετε και να μοιραστείτε το κείμενο δίχως να το αλλάξετε και αποκλειστικά για μη εμπορική χρήση, μόνο εφόσον αναφέρετε τον συντάκτη και την πηγή. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση και άρση των περιορισμών απαιτείται η γραπτή άδεια του συντάκτη.

Δημήτρης Αγοραστός

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα
1 Margherita Malanchini, Andrea G. Allegrini, Michel G. Nivard, Pietro Biroli, Kaili Rimfeld, Rosa Cheesman, Sophie von Stumm, Perline A. Demange, Elsje van Bergen, Andrew D. Grotzinger, Laurel Raffington, Javier De la Fuente, Jean-Baptiste Pingault, Elliot M. Tucker-Drob, K. Paige Harden, Robert Plomin. Genetic associations between non-cognitive skills and academic achievement over development. Nature Human Behaviour, 2024; DOI: 10.1038/s41562-024-01967-9
2 Science Daily: Non-cognitive skills: The hidden key to academic success

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών, αλλά και την υποστήριξη της σχολικής κοινότητας εν τω συνόλω. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Ίσως σας ενδιαφέρουν…