Η ψυχολογία του φαινομένου του θερμοκηπίου
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι ένα θέμα που διχάζει α που διχάζουν. Από τη μία πλευρά υπάρχουν οι “πράσινοι” και οι πιο “αριστερές” πολιτικές δυνάμεις που πιέζουν για τη λήψη μέτρων ώστε να αποφευχθουν οι αρνητικές συνέπειες του φαινομένου του θερμοκηπίου (ΦΤΘ). Από την άλλη πλευρά, οι νεοφιλελεύθεροι πιστεύουν πως δεν υπάρχει τέτοιο φαινόμενο και πως οι όποιες αποκλίσεις στις θερμοκρασίες είναι φυσιολογικές και αναμενόμενες. Φυσικά στο blog αυτό δεν θα ασχοληθούμε με την πολιτική διάσταση του θέματος, ούτε θα κάνουμε ανάλυση των επιχειρημάτων υπέρ ή κατά του φαινομένου. Αυτό το οποίο μου κέντρισε το ενδιαφέρον και ήθελα να το μοιραστώ μαζί σας είναι μια έρευνα που εξετάζει κάποιους ψυχολογικούς παράγοντες που μπορεί να επηρεάζουν την αντίληψή μας για το ΦΤΘ.
Ο Δρ. Eric Johnson του Columbia Business School της Κολούμπια και η ομάδα του έκαναν μια έρευνα [1]Medical News Today: How Beliefs On Global Warming Are Mistakenly Influenced By Daily Temperature για να βρουν τις διαφορές μεταξύ αυτών που πιστεύουν στο φαινόμενο και σε αυτούς που δεν πιστεύουν. Στην έρευνά τους ρώτησαν διάφορα πράγματα γύρω από το φαινόμενο του θερμοκηπίου και ταυτόχρονα άντλησαν ορισμένες προσωπικές πληροφορίες των συμμετεχόντων όπως το πολιτικό τους υπόβαθρο, το φύλο, η ηλικία και ο τομέας σπουδών, σε μια προσπάθεια να βρουν ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την αντίληψη για το ΦΤΘ. Ανάμεσα στις ερωτήσεις υπήρχε και μια ερώτηση η οποία καλούσε τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν εάν θεωρούν πως η μέρα την οποία έπαιρναν μέρος στην έρευνα ήταν πιο ζεστή ή πιο κρύα από μια μέση, συνηθισμένη μέρα στην Κολούμπια.
Αυτό που βρήκαν ήταν πως η αντίληψη της θερμοκρασίας την ημέρα που συμπληρωνόταν το ερωτηματολόγιο επηρέαζε την αντίληψη του ΦΤΘ. Συγκεκριμένα, όταν οι συμμετέχοντες εκτιμούσαν ότι η δεδομένη μέρα ήταν πιο ζεστή από το συνηθισμένο, έτειναν να πιστεύουν πιο πολύ στο ΦΤΘ και να ανησυχούν για τις συνέπειές του. Αντίθετα, όσοι εκτιμούσαν ότι η θερμοκρασία ήταν χαμηλότερη από το συνηθισμένο, φάνηκε πως ήταν πιο κριτικοί απέναντι στο φαινόμενο.
Το αποτέλεσμα αυτό είναι σοκαριστικό, καθώς δείχνει πόσο επηρεπείς είμαστε στο να παίρνουμε αποφάσεις βάσει των εξωτερικών ερεθισμάτων που δεχόμαστε την κάθε δεδομένη στιγμή. Εάν η θερμοκρασία μιας ημέρας είναι σε θέση να αλλάξει την άποψή μας για ένα τόσο σοβαρό θέμα όπως είναι η υπερθέρμανση του πλανήτη, δεν χρειάζεται και πολύ φαντασία για να σκεφτούμε πόσες άλλες αποφάσεις παίρνουμε στην καθημερινότητά μας βάσει των αισθητηριακών μας αντιλήψεων της στιγμής. Ταυτόχρονα, αυτό που υπογραμμίζει η έρευνα κατά την άποψή μου είναι και μια δεύτερη τάση που έχουμε όταν καλούμαστε να φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα για ένα γενικό ερώτημα: σκεφτόμαστε από το ειδικό στο γενικό. Φαίνεται πως ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι έτσι κατασκευασμένος -από μια δαρβινική σκοπιά- ώστε όταν πρέπει να αποφασίσει για τις μελλοντικές του κινήσεις τείνει να συλλέγει πληροφορίες από το εδώ και τώρα και να χρησιμοποιεί αυτό το “δείγμα πληροφοριών” ώστε να φτάσει σε γενικότερα συμπεράσματα.
Σε αυτή την βασική αρχή των γνωστικών μηχανισμών του ανθρώπινου εγκεφάλου βασίζεται και η μαζική αλλαγή της “κοινής γνώμης” ανάλογα με την επικαιρότητα. Όταν π.χ. γίνει κάποιο τρομοκρατικό χτύπημα οι άνθρωποι τείνουν να συντηριτικοποιούνται. Αντίθετα, όταν υπάρξει κάποιο κρούσμα αστυνομικής βίας ή δολοφονίας από αστυνομικούς (βλ. υπόθεση “ζαρτινιέρα” και δολοφονία Γρηγορόπουλου) τότε η “κοινή γνώμη” στρέφεται προς πιο “προοδευτικές” δυνάμεις. Ιστορικά νομίζω πως διάφορες πολιτικές δυνάμεις έχουν αξιοποιήσει αυτόν τον τρόπο σκέψης της μάζας, προσπαθώντας να κατευθύνουν την κοινωνία μέσα από προβοκατόρικες πράξεις και εκφοβισμούς.
Συμπερασματικά νομίζω πως θα μπορούσαμε να πούμε πως το ηθικό δίδαγμα ερευνών όπως αυτή του Δρ. Johnson είναι πως θα πρέπει να προσπαθούμε να αποστασιοποιούμαστε από συγκεκριμένα γεγονότα εάν θέλουμε να πάρουμε αποφάσεις για πιο γενικά θέματα (π.χ. γενικότερη πολιτική, ηθική ή ακόμη και επιστημονική στάση απέναντι σε ένα δεδομένο θέμα).
Εισαγωγική Φωτογραφία
- Εβδομαδιαία Νέα Ψυχολογίας (19-10-2020) - 19 Οκτωβρίου, 2020
- Εβδομαδιαία Νέα Ψυχολογίας (12-10-2020) - 12 Οκτωβρίου, 2020
- Εβδομαδιαία Νέα Ψυχολογίας (5-10-2020) - 5 Οκτωβρίου, 2020
Πηγές / Διαβάστε περισσότερα