Σωματόμορφες Διαταραχές – Υποχονδρίαση

συντάκτης · 1 Νοεμβρίου, 2009

Όλοι μας γνωρίζουμε άτομα που έχουν κάποια ιδιαίτερη ευαισθησία σε θέματα υγείας με αποτέλεσμα να τρέχουν για ιατρικές εξετάσεις με το παραμικρό. Αυτοί είναι αυτό που οι περισσότεροι τους αποκαλούν υποχόνδριους. Τι γίνεται όταν κάποιος διασχίσει την λεπτή γραμμή που διαχωρίζει την κανονική ανησυχία και ενασχόληση με την υγεία από την ψυχοπαθολογική κατάσταση κατά την οποία οι διαστρεβλωμένες αντιλήψεις για την σωματική υγεία επηρεάζουν την ζωή του; Τότε μπαίνουμε στα μονοπάτια των σωματόμορφων διαταραχών.

Οι σωματόμορφες διαταραχές χαρακτηρίζονται από προβλήματα βιολογικής φύσεως (πόνος, αίσθημα ζαλάδας, παράλυση κ.α.) τα οποία εκ πρώτης όψεως φαίνονται ως συμπτώματα μιας σωματικής ασθένειας. Το θέμα όμως είναι πως καμμία ιατρική διάγνωση δεν μπορεί να εξηγήσει τι προκαλεί αυτά τα συμπτώματα. Οι σωματόμορφες διαταραχές -μαζί με τις αποσυνδετικές διαταραχές- κάποτε κατηγοριοποιούνταν υπό την γενική κατηγορία των “υστερικών νευρώσεων”. Ο Freud μάλιστα υποστήριζε ότι οι υστερικές καταστάσεις οφείλονταν σε υποσυνείδητες μετατροπές των μη επιτρεπτών συναισθημάτων σε μια πιο αποδεκτή μορφή υπό την μάσκα του σωματικού προβλήματος.

Η πιο γνωστή και από τις πιο συχνοεμφανιζόμενες σωματόμορφες διαταραχές είναι η υποχονδρίαση που αναφέρθηκε και πιο πάνω, η οποία χαρακτηρίζεται από έντονο άγχος από το άτομο ότι πάσχει από κάποια σοβαρή ασθένεια. Το παραμικρό σύμπτωμα αποτελεί επαρκή απόδειξη σοβαρής ασθένειας. Ένας πονοκέφαλος ή μια οποιαδήποτε τύπου ενόχληση στο κεφάλι κάνει το άτομο να πιστεύει πως πάσχει από καρκίνο του εγκεφάλου, ένα μούδιασμα στο χέρι πως έχει πάθει εγκεφαλικό κτλ. Στις περισσότερες των περιπτώσεων υποχονδρίασης ούτε καν οι αντίθετες επιστημονικές εκτιμήσεις των ιατρών είναι σε θέση να καθησυχάσουν το άτομο.

Οι υποχόνδριοι δεν φοβούνται μήπως αναπτύξουν κάποια ασθένεια, αλλά είναι πεπεισμένοι πως πάσχουν ήδη από μια σοβαρή ασθένεια, η οποία μπορεί να απειλήσει σοβαρά τη ζωή τους. Υπολογίζεται πως ένα ποσοστό της τάξης του 4%-9% των ασθενών που εισέρχονται στα νοσοκομεία είναι υποχόνδριοι, ενώ το φύλο δεν φαίνεται πως είναι παράγοντας προδιάθεσης (βιολογικής ή κοινωνικής), καθώς άνδρες και γυναίκες παρουσιάζουν τα ίδια ποσοστά υποχονδρίασης [1] Barlow, D.H., Durand, V.M. “Abnormal Psychology: An Interactive Approach” .

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που προέκυψε μέσω των διαπολιτισμικών μελετών πάνω στο θέμα των σωματόμορφων διαταραχών είναι οι πολιτισμικές ιδιαιτερότητες στην εμφάνιση των σωματικών συμπτωμάτων. Άτομα από διαφορετικές πολιτισμικές καταβολές έχουν την τάση να εμφανίζουν διαφορετικά συμπτώματα. Για παράδειγμα, οι έχει βρεθεί πως οι Ινδοί υποχόνδριοι φοβούνται για την απώλεια σπέρματος, οι Αφρικανοί για διάφορα ζωύφια που τριγυρνάνε στον εγκέφαλό τους, ενώ οι Πακιστανοί για κάψιμο των άκρων τους!

Πέραν της υποχονδρίασης, μια άλλη, λιγότερο συχνή, σωματόμορφη διαταραχή είναι η δυσμορφική σωματόμορφη διαταραχή, κατά την οποία το άτομο έχει παράλογες αντιλήψεις για κάποια μέλη του σώματός του. Για παράδειγμα μπορεί να θεωρεί πως έχει πολύ μεγάλο κεφάλι, μικρή μύτη κτλ.

Τα αίτια των διαταραχών αυτών δεν έχουν ξεκαθαριστεί ακόμη. Βιολογικοί, περιβαλλοντικοί και γενικότεροι κοινωνικοί παράγοντες (κουλτούρα, γονεϊκά πρότυπα κ.α.) φαίνεται πως έχουν το δικό τους ποσοστό συμμετοχής στην ανάπτυξη και -κυρίως- στην εκδήλωση των σωματόμορφων διαταραχών.

Θεραπεία

Καθώς δεν έχουν βρεθεί ακόμη τα αίτια, οι σωματόμορφες διαταραχές αντιμετωπίζονται με σχεδόν όλες τις γνωστές θεραπευτικές μεθόδους ψυχοθεραπείας (CBT, Αντλεριανή, Ψυχανάλυση κ.α.). Πέραν των ψυχοθεραπειών, χρησιμοποιούνται και συγκεκριμένες φαρμακοθεραπείες οι οποίες στοχεύουν κυρίως στην άμβλυνση των σωματικών συμπτωμάτων, μιας και μια πιθανή αιτία των σωματόμορφων διαταραχών θεωρείται πως είναι η δυσλειτουργία του συστήματος αντίληψης των αλλαγών στο σώμα μας [2] Psyweb: “Somatoform Disorders” .

Εισαγωγική Φωτογραφία

By eannesurfleet

Το κείμενο προσφέρεται με άδεια ""Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές". Μπορείτε να αντιγράψετε και να μοιραστείτε το κείμενο δίχως να το αλλάξετε και αποκλειστικά για μη εμπορική χρήση, μόνο εφόσον αναφέρετε τον συντάκτη και την πηγή. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση και άρση των περιορισμών απαιτείται η γραπτή άδεια του συντάκτη.

Δημήτρης Αγοραστός
Latest posts by Δημήτρης Αγοραστός (see all)

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα

Ετικέτες:

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών, αλλά και την υποστήριξη της σχολικής κοινότητας εν τω συνόλω. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.