Ψυχική Υγεία και Ελλάδα

Δεν θα μπορούσα να μην σχολιάσω ένα από τα πιο σοκαριστικά και συνάμα αληθινά άρθρα που διάβασα την περασμένη εβδομάδα σχετικά με την ψυχική υγεία και την Ελλάδα. Αναφέρομαι στο άρθρο της Ελευθεροτυπίας “Μαύρο το μέλλον για τους ψυχικά ασθενείς“, το οποίο ανακάλυψα μετά από post του blog “Για μία ριζοσπαστική ψυχολογία“. Ένα απόσπασμα από το άρθρο:

«Εύχομαι να μην περάσει ποτέ κανείς την πόρτα του ψυχιατρείου». Ο Γιώργος Γιαννουλόπουλος, 51 χρόνων, βιώνει από το 1975 τις συνθήκες νοσηλείας στα ελληνικά ψυχιατρεία. «Είναι μύθος τα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών», λέει. «Τα ψυχοφάρμακα σε κάνουν να κυκλοφορείς στους διαδρόμους σαν λοβοτομημένος».

Και δυστυχώς βρίσκομαι στην δυσάρεστη θέση να συμφωνήσω και με τον τίτλο, αλλά και με το περιεχόμενο του άρθρου, παρόλο που η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια απουσιάζω στο εξωτερικό και δεν μπορώ να έχω προσωπική επαφή με το σύστημα για να το κρίνω. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορώ να ακούω τις φωνές διαμαρτυρίας για το σύστημα στην χώρα μας. Βεβαίως δεν θα περίμενε κανείς πολλά από ένα γενικότερο σύστημα υγείας που πάσχει σοβαρά και πάσχει σε πολλούς τομείς. Δεν είναι μόνο η έλλειψη προσωπικού, δεν είναι μόνο η έλλειψη ειδίκευσης, δεν είναι μόνο η έλλειψη μονάδων υγείας, δεν είναι μόνο η έλλειψη μηχανημάτων. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι η πλήρης αδιαφορία από πλευράς του κράτους για το ΕΣΥ. Δεν γίνεται να παρατηρηθεί ανάπτυξη του συστήματος (σωματικής και ψυχικής) υγείας χωρίς την κατάλληλη βούληση και φυσικά χωρίς προηγουμένως να υπάρξει η παραδοχή ότι πράγματι υπάρχει πρόβλημα στον τομέα αυτό. Δεν γίνεται στο 2007 να μην μπορούμε να μιλάμε για ουσιαστική κρατική μέριμνα για τους ψυχικά ασθενείς. Οι κτιριακές εγκαταστάσεις πολλών ψυχιατρικών κέντρων είναι απαρχαιωμένες, μικρές και ανίκανες να φιλοξενήσουν με το σωστό τρόπο όσους συνανθρώπους μας έχουν την ανάγκη να φιλοξενηθούν εκεί. Πολλές φορές η αντιμετώπιση τόσο της κυβέρνησης, όσο και του απλού κόσμου απέναντι σε κλινικές ψυχικής υγείας είναι να τις θεωρούν “ψυχιατρικές φυλακές”, όπου εκεί μέσα απλά κλείνουμε όσους δεν έχουν “σώας τα φρένας” και άρα θεωρούνται επικίνδυνοι για την δική μας υγεία. Έτσι, ως αποτέλεσμα της αντίληψης αυτής, δεν αλλάζουν καθόλου οι συνθήκες στα ιδρύματα αυτά. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού για τις ψυχιατρικές κλινικές έχει ως αποτέλεσμα οι “νοσοκόμοι” των ψυχιατρικών κλινικών όχι απλά να μην ξέρουν την δουλειά τους, αλλά και να αδιαφορούν γι’ αυτή. Έχω ακούσει και ο ίδιος καταγγελίες για το θέμα αυτό. Νοσοκόμοι που απλά περνάνε κάθε 3 ή 4 ώρες και μοιράζουν τα μαγικά χαπάκια στους ασθενείς/φυλακισμένους. Άλλο θέμα φυσικά είναι και η συνταγογράφηση φαρμάκων από τους ψυχιάτρους. Αυτό το θέμα δεν αφορά μόνο την Ελλάδα, αλλά όλο τον κόσμο. Δυστυχώς ο κλάδος της ψυχιατρικής – μιλάω για την ψυχιατρική γιατί μόνο οι ψυχίατροι έχουν δικαίωμα συνταγογράφησης – είναι άμεσα εξαρτώμενος από τις μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες. Τα συμφέροντα που υπάρχουν πίσω από την αγορά κάθε ψυχοφαρμάκου είναι μεγάλα και οι πιέσεις ή ο δελεασμός ψυχικών λειτουργών για συνταγογράφηση φαρμάκων συγκεκριμένης εταιρίας δυστυχώς δεν είναι ένα σπάνιο φαινόμενο, ή τουλάχιστον δεν είναι τόσο σπάνιο όσο θα θέλαμε. Η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός του χορού αυτού. Τέλος, χωρίς να είμαι σίγουρος για τις υπηρεσίες που προσφέρουν τα ασφαλιστικά ταμεία, πρέπει να εκφράσω τους φόβους μου ότι η ψυχική υγεία απλά δεν υπάρχει ως μέριμνα στην χώρα μας. Αν κάποιος χρειαστεί συμβουλευτικό ψυχολόγο για κάποιο θέμα που τον απασχολεί, πολύ φοβάμαι ότι το ταμείο του δεν θα του καλύψει καν τις επισκέψεις, μιας και ο ψυχολόγος θεωρείται “πολυτέλεια”, όπως και η ψυχική υγεία. Φυσικά είναι αυτονόητο ότι δεν πρέπει κάποιος να φτάσει στο σημείο να χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή και εισαγωγή σε ψυχιατρική κλινική για να μπορέσει να έχει την βοήθεια που χρειάζεται, αν και από ότι διαβάζω και στο άρθρο ακόμη και αν φτάσεις στο σημείο αυτό η βοήθεια είναι πραγματικά αστεία. Δεν θα ήθελα να πω περισσότερα για ένα θέμα που δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αρκετά πράγματα. Αλλά θέλω με το post αυτό να χτυπήσω το καμπανάκι κινδύνου και να ενώσω τη φωνή μου με τις φωνές τόσων συμπολιτών μας – ειδικών και μη – που ζητάνε ένα καλύτερο σύστημα ψυχικής υγείας για όλους. Κάτι τέτοιο θα είναι προς το συμφέρον όλων μας. Όλοι μας είμαστε εν δυνάμει ψυχικά ασθενείς και προβλέπεται στατιστικά ότι όλοι μας θα χρειαστούμε τουλάχιστον μια φορά στη ζωή μας την βοήθεια ενός ειδικού για να ξεπεράσουμε κάποιο πρόβλημα που μας απασχολεί. Καλύτερα να μεριμνήσουμε από τώρα ώστε ο ειδικός να είναι εκεί όταν θα τον χρειαστούμε.