Παιδική κακοποίηση: τα ελληνικά δεδομένα και οι επιπτώσεις σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο

συντάκτης · 6 Φεβρουαρίου, 2025

Ένα παιδί κρατάει το αρκουδάκι του και είναι μαζεμένο και φοβισμένο, σε μια γωνιά.

Η παιδική κακοποίηση είναι ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα το οποίο επηρεάζει σημαντικά την ψυχική αλλά και σωματική ανάπτυξη των παιδιών που πέφτουν θύματα τέτοιων συμπεριφορών. Στην Ελλάδα, όπως και σε πολλές χώρες της Δύσης, το θέμα της παιδικής κακοποίησης συνεχίζει να είναι ανησυχητικό, με χιλιάδες περιπτώσεις να καταγράφονται κάθε χρόνο. Η κατανόηση των μορφών κακοποίησης, των επιπτώσεών της και των αιτίων που οδηγούν τους ενήλικες σε τέτοιες πράξεις είναι ζωτικής σημασίας για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;

Οι διαστάσεις του φαινομένου της παιδικής κακοποίησης στην Ελλάδα χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής, καθώς σύμφωνα με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού [1]Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. (2024). Ετήσια έκθεση για την παιδική προστασία στην Ελλάδα. Αθήνα: Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. , εκτιμάται ότι κάθε χρόνο καταγράφονται περίπου 20.000 περιστατικά κακοποίησης παιδιών στην Ελλάδα, με τουλάχιστον 4.000 από αυτά να χαρακτηρίζονται ως σοβαρά. Δυστυχώς, περισσότερα από 100 παιδιά χάνουν τη ζωή τους ετησίως λόγω κακοποίησης, ενώ άλλα τόσα μένουν με σοβαρές αναπηρίες.

Σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή [2]Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). (2024). Στατιστικά στοιχεία για την παιδική κακοποίηση στην Ελλάδα. Ανακτήθηκε από https://www.statistics.gr/news-announcements/-/asset_publisher/oj6VK3PQ0oCe/content/nws_-20240913_gr.pdf, το 2020 καταγράφηκαν 1.123 αναφορές σοβαρών περιστατικών κακοποίησης παιδιών. Από αυτές, το 48,5% αφορούσε αγόρια, το 44% κορίτσια, ενώ για το υπόλοιπο 7,5% δεν ήταν γνωστό το φύλο ή η ηλικία τους. Οι περισσότερες περιπτώσεις (40,5%) αφορούσαν παιδιά ηλικίας 0-6 ετών, ενώ το 36% σχετίζονταν με παιδιά ηλικίας 7-12 ετών.

Ποιες είναι οι επιπτώσεις;

Η κακοποίηση, σωματική και ψυχολογική, μπορεί να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ανάπτυξη των παιδιών, ανάλογα με το είδος και το βαθμό κακοποίησης, αλλά και τα ιδιαίτερα ατομικά χαρακτηριστικά του παιδιού. Για παράδειγμα, από συστηματικές μελέτες ξέρουμε ότι τα παιδιά που έχουν υποστεί κακοποίηση παρουσιάζουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών άγχους, κατάθλιψης και μετατραυματικού στρες [3]Norman, R. E., Byambaa, M., De, R., Butchart, A., Scott, J., & Vos, T. (2012). The long-term health consequences of child physical abuse, emotional abuse, and neglect: A systematic review and meta-analysis. Child Abuse & Neglect, 36(11), 676–688.. Επιπλέον, είναι σαφές πλέον πως η παιδική κακοποίηση έχει σημαντικές επιπτώσεις και στη σωματική υγεία των θυμάτων. Πέραν των προφανών βλαβών που μπορεί να προκαλέσει η σωματική βία λόγω της φύσης της (σπασμένα οστά, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, μώλωπες, βλάβες σε ζωτικά όργανα), έχει βρεθεί πως τα θύματα κακοποίησης διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων παθήσεων, όπως καρδιαγγειακές νόσοι, διαβήτης ή παχυσαρκία [4]Gilbert, R., Widom, C. S., Browne, K., Fergusson, D., Webb, E., & Janson, S. (2009). Burden and consequences of child maltreatment in high-income countries. The Lancet, 373(9657), 68-81.. Τέτοιου είδους δεδομένα υπογραμμίζουν τη σημασία της έγκαιρης παρέμβασης ώστε να μειωθούν στο βαθμό του δυνατού οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των θυμάτων, αλλά και την ανάγκη υιοθεσίας μιας ολιστικής προσέγγισης στην αντιμετώπιση των συνεπειών της κακοποίησης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των θυμάτων .

Πως γίνονται οι θύτες;

Τα άτομα που γίνονται θύτες σε μια υπόθεση κακοποίησης δεν αναπτύσσουν αυτή τη συμπεριφορά εν κενώ. Πολλοί παράγοντες, που σχετίζονται τόσο με τον τρόπο που οι ίδιοι μεγάλωσαν όσο και με τις επιλογές τους ως ενήλικες, μπορεί να λειτουργήσουν ως προπομποί βίαιων συμπεριφορών εναντίον ανυπεράσπιστων θυμάτων, όπως είναι τα παιδιά. Για παράδειγμα, η ύπαρξη ενός ιστορικού κακοποίησης του ίδιου του θύτη ως παιδί, η συναισθηματική κακοποίηση ή παραμέληση, η έλλειψη κοινωνικο-οικονομικής υποστήριξης αλλά και η κατάχρηση ουσιών σχετίζονται με την εκδήλωση κακοποιητικών συμπεριφορών [5]Stith, S. M., Liu, T., Davies, L. C., Boykin, E. L., Alder, M. C., Harris, J. M., Som, A., McPherson, M., & Dees, J. E. M. E. G. (2009). Risk factors in child maltreatment: A meta-analytic review of the literature. Journal of Interpersonal Violence, 24(5), 725-745.. Η κατανόηση φυσικά των αιτιών δεν έχει σημασία ώστε αυτή η γνώση να λειτουργήσει ως δικαιολογία για την ανάπτυξη βίαιων συμπεριφορών, αλλά ώστε να υποστηρίξει την επιθυμητή αλλαγή ώστε να δούμε τα νούμερα κακοποίησης να μειώνονται στο μέλλον. Η παρέμβαση στο ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο κάποιου (οικογένεια, τοπική κοινότητα, ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο) και η ενίσχυση των ατόμων που βιώνουν δύσκολες ιδιαίτερες συνθήκες μπορεί να μειώσουν την πιθανότητα ανάπτυξης θυτών στις μελλοντικές γενιές.

Συνοψίζοντας, η παιδική κακοποίηση στην Ελλάδα παραμένει ένα κρίσιμο ζήτημα που απαιτεί συντονισμένες προσπάθειες για την πρόληψη και την αντιμετώπισή του, καθώς οι επιπτώσεις της κακοποίησης είναι πολυδιάστατες, επηρεάζοντας τόσο την ψυχική όσο και τη σωματική υγεία των παιδιών. Με την ενίσχυση των προγραμμάτων πρόληψης, την ευαισθητοποίηση του κοινού και την παροχή υποστήριξης στα θύματα, μπορούμε να συμβάλουμε στη μείωση των περιστατικών κακοποίησης και στη δημιουργία ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για όλους. Η συνεργασία μεταξύ των κοινωνικών υπηρεσιών, του σχολείου και των οικογενειών είναι το κλειδί για την επίτευξη αυτού του στόχου.

Εισαγωγική Εικόνα

Το κείμενο προσφέρεται με άδεια ""Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές". Μπορείτε να αντιγράψετε και να μοιραστείτε το κείμενο δίχως να το αλλάξετε και αποκλειστικά για μη εμπορική χρήση, μόνο εφόσον αναφέρετε τον συντάκτη και την πηγή. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση και άρση των περιορισμών απαιτείται η γραπτή άδεια του συντάκτη.

Δημήτρης Αγοραστός
Latest posts by Δημήτρης Αγοραστός (see all)

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα

Πηγές / Διαβάστε περισσότερα
↑1 Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού. (2024). Ετήσια έκθεση για την παιδική προστασία στην Ελλάδα. Αθήνα: Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού.
↑2 Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ). (2024). Στατιστικά στοιχεία για την παιδική κακοποίηση στην Ελλάδα. Ανακτήθηκε από https://www.statistics.gr/news-announcements/-/asset_publisher/oj6VK3PQ0oCe/content/nws_-20240913_gr.pdf
↑3 Norman, R. E., Byambaa, M., De, R., Butchart, A., Scott, J., & Vos, T. (2012). The long-term health consequences of child physical abuse, emotional abuse, and neglect: A systematic review and meta-analysis. Child Abuse & Neglect, 36(11), 676–688.
↑4 Gilbert, R., Widom, C. S., Browne, K., Fergusson, D., Webb, E., & Janson, S. (2009). Burden and consequences of child maltreatment in high-income countries. The Lancet, 373(9657), 68-81.
↑5 Stith, S. M., Liu, T., Davies, L. C., Boykin, E. L., Alder, M. C., Harris, J. M., Som, A., McPherson, M., & Dees, J. E. M. E. G. (2009). Risk factors in child maltreatment: A meta-analytic review of the literature. Journal of Interpersonal Violence, 24(5), 725-745.

Ετικέτες:

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών, αλλά και την υποστήριξη της σχολικής κοινότητας εν τω συνόλω. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Ίσως σας ενδιαφέρουν…

I ♥