Η αποπροσωποποίηση στη σχιζοφρένεια: το πείραμα του λαστιχένιου χεριού
Η σχιζοφρένεια, όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν είναι μια πολύ ιδιαίτερη ψυχική διαταραχή. Τα άτομα που παρουσιάζουν κάποια μορφή σχιζοφρένειας έχουν πολύ έντονα συμπτώματα όπως παραισθήσεις, αποπροσωποποίηση (διεστρεβλωμένη αίσθηση του εαυτού καθώς το άτομο δεν νιώθει ότι το σώμα του είναι ο εαυτός του), προβλήματα μνήμης, αποδιοργανωμένη ομιλία, αλαλία, συναισθηματική αποσύνδεση κ.α. Η σχιζοφρένεια σπάνια εμφανίζεται ως «καθαρή» διαταραχή, καθώς στις πλείστες των περιπτώσεων συνυπάρχει και κάποια άλλη ψυχική διαταραχή. Αυτό το πρόβλημα απασχολεί ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα καθώς πολλοί αναρωτιούνται κατά πόσο έχει νόημα η κατηγοριοποίηση της διαταραχής ως ξεχωριστή διαταραχή με τα συμπτώματα που προτείνονται έως τώρα.
Σύμφωνα με το DSM-IV-TR, για να χαρακτηριστεί κάποιος ως σχιζοφρενής πρέπει να έχει τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα συμπτώματα:
• Παραισθήσεις (οπτικές/ακουστικές κ.α.) • Ψευδαισθήσεις (οπτικές/ακουστικές κ.α.) • Αποδιοργανωμένη ομιλία (ασύντακτες προτάσεις/ιδέες, φυγή ιδεών κ.α.) • Αποδιοργανωμένη και κατοτονική συμπεριφορά • Αρνητικά συμπτώματα (έλλειψη αναμενόμενων βασικών συμπεριφορών π.χ. αλαλία, ακινησία, συναισθηματική απάθεια κ.α.)
Ένα από τα πιο συνηθισμένα αισθήματα που περιγράφουν τα άτομα που παρουσιάζουν κάποια μορφή σχιζοφρένειας είναι αυτό της αποπροσωποποίησης, όπου το άτομο χάνει την αίσθηση του εαυτού. Αισθάνεται το σώμα του ξένο, θεωρεί ότι μπορεί να το παρατηρήσει από τρίτες οπτικές γωνίες ή ακόμη και ότι κάποιος άλλος έχει τον έλεγχό του.
Σε μια πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ [1]Medical News Today: Rubber Hand Illusion In Schizophrenia μια ομάδα επιστημόνων προσπάθησε να δει πόσο εύκολο είναι για τους σχιζοφρενείς να χάσουν την αίσθηση του εαυτού, συγκρίνοντας τα αποτελέσματα των σχιζοφρενών με αυτά ενός ουδέτερου δείγματος πληθυσμού σε ένα πείραμα «ψευδαίσθησης του λαστιχένιου χεριού» (rubber hand illusion).
Σε αυτό το πείραμα, όπως το έχουμε περιγράψει και στο παρελθόν, ο συμμετέχοντας κάθεται μπροστά σε ένα τραπέζι και κρύβει ένα από τα χέρια του κάτω από την επιφάνεια του τραπεζιού, ώστε να μην έχει οπτική επαφή με αυτό. Στη συνέχεια ένα λαστιχένιο χέρι τοποθετείται στο τραπέζι στη θέση που κανονικά θα έπρεπε να είναι το πραγματικό χέρι του συμμετέχοντα. Ο πειραματιστής αρχίζει και αγγίζει απαλά τόσο το κρυμμένο χέρι όσο και το λαστιχένιο, δημιουργώντας έτσι την ψευδαίσθηση ότι ο συμμετέχοντας μπορεί να αισθανθεί το λαστιχένιο χέρι. Μετά από λίγη ώρα εκπαίδευσης ο πειραματιστής μπορεί να μετρήσει με διάφορους τρόπους πόσο ισχυρή είναι η ψευδαίσθηση του λαστιχένιου χεριού για τον κάθε συμμετέχοντα, κάνοντας διάφορα πράγματα στο λαστιχένιο χέρι και βλέποντας την αντίδραση του συμμετέχοντα. Για παράδειγμα μπορεί να χτυπήσει το λαστιχένιο χέρι με ένα σφυρί και να δει εάν ο συμμετέχοντας θα αντιδράσει. Ή μπορεί να το γαργαλήσει και να δει εάν θα γελάσει κ.ο.κ. Σε έναν άλλο τύπο ερωτήσεων αν οι συμμετέχοντες κλείσουν τα μάτια και ερωτηθούν να δείξουν με το ελεύθερό τους χέρι που βρίσκεται το κρυμμένο χέρι τους, πολλοί δείχνουν προς το λαστιχένιο χέρι και όχι προς το πραγματικό.
Ο μέσος πληθυσμός αναπτύσει εύκολα αυτή την ψευδαίσθηση, αλλά σταδιακά η έντασή της μειώνεται και μετά από αρκετές επαναλήψεις μπορεί και να εξαφανιστεί. Αυτό που παρατήρησαν οι ερευνητές όμως με τους σχιζοφρενείς ασθενείς είναι πως άρχισαν να αισθάνονται όλο και πιο έντονα πως το λαστιχένιο χέρι είναι κομμάτι του σώματός τους, ενώ ταυτόχρονα έχαναν την αίσθηση ότι το πραγματικό τους χέρι τους ανήκει. Όσο πιο υψηλό ήταν το σκορ των ασθενών στην κλίμακα της «σχιζοτυπίας» (μετρήθηκε με ερωτηματολόγιο πριν την έρευνα), τόσο πιο έντονη ήταν η ψευδαίσθηση.
Τα ευρήματα αυτής της έρευνας δείχνουν ότι στην περίπτωση των σχιζοφρενών δεν μιλάμε απλά για μια απώλεια της ταυτότητας και της αίσθησης του σώματος, αλλά και για μια πιθανή επέκτασή της, ακόμη και σε άψυχα αντικείμενα.
Φωτογραφία:
- Η μείωση του χρόνου που περνάμε στα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα κατάθλιψης - 16 Μαρτίου, 2023
- Πως μπορούμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις της έκθεσης στην οθόνη; - 3 Φεβρουαρίου, 2023
- Στερεότυπα φύλου: ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη των παιδιών - 16 Ιανουαρίου, 2023
Πηγές / Διαβάστε περισσότερα
| ↑1 | Medical News Today: Rubber Hand Illusion In Schizophrenia |
|---|