Τρεις βιβλιοπροτάσεις για το 2023
Λένε πως το βιβλίο είναι η καλύτερη συντροφιά. Και μάλλον έχουν δίκιο. Εκτός όμως από συντροφιά, το βιβλίο είναι και πηγή έμπνευσης, γνώσης και ψυχολογικής ανάτασης. Το ταξίδι με ένα βιβλίο σου ανοίγει νέους δρόμους, όντας ένα παράθυρο σε παράλληλους κόσμους ή ένας μαυροπίνακας πάνω στον οποίο ένας δάσκαλος σου εξηγεί κάποιες βασικές ιδέες που εν τέλει κατακτάς και τις κάνεις και δικές σου. Για όποιο λόγο και εάν διαβάζει ο καθένας το μόνο σίγουρο είναι ότι το βιβλίο τον βοηθάει να έχει ανοιχτό μυαλό και αντίστοιχα ανοιχτούς ορίζοντες.
Πολλοί συνηθίζουν στο τέλος του έτους να βγάζουν μία λίστα με τα αγαπημένα τους βιβλία που διάβασαν την χρονιά που πέρασε. Εγώ δεν το έκανα ποτέ αυτό, μα κάτι μέσα μου φέτος μου έλεγε να κάνω και εγώ μια αντίστοιχη λίστα με 3 βιβλία που αξίζει να διαβάσει κανείς. Βλέποντας τα βιβλία στα ράφια του σπιτιού, αισθάνθηκα πως βλέπω αναμνηστικές φωτογραφίες ενός όμορφου ταξιδιού, φέρνοντάς μου τις σκέψεις και τον ενθουσιασμό της πρώτης εμπειρίας στο εκάστοτε ταξίδι. Έτσι, αποφάσισα να μοιραστώ τις σκέψεις μου και τα συναισθήματά μου για τα ταξίδια που έκανα τους προηγούμενους μήνες. Ίσως οι προορισμοί να σας είναι γνωστοί, ίσως και όχι.
Να πω, για να είμαι ειλικρινής, πως έκλεψα λίγο, καθώς δεν διάβασα όλα τα βιβλία φέτος, αλλά θεώρησα πως σημασία έχει η αξία της βιβλιοπρότασης για όσους θα μπουν στη διαδικασία να αναζητήσουν ενδιαφέροντα βιβλία για διάβασμα και όχι το εάν όντως άνοιξα αυτά τα βιβλία τη χρονιά που μας πέρασε ή μία προηγούμενη.
Ας δούμε λοιπόν 3 από τις δικές μου προτάσεις!
Ο δρόμος ο λιγότερο ταξιδεμένος (M. Scott Peck)
Βλέποντας το βιβλίο στα ράφια των βιβλιοπωλείων εδώ και αρκετά χρόνια, είχα την αίσθηση πως πρόκειται για ένα εύπεπτο βιβλίο αυτογνωσίας που θα προσπαθούν να περάσουν ιδέες όπως “να είσαι ο εαυτός σου, ότι και εάν συμβεί” ή “εάν θέλεις κάτι πολύ, το σύμπαν θα στο φέρει”. Οπότε, το προσπερνούσα πηγαίνοντας σε άλλα, ίσως φαινομενικά πιο επιστημονικά, βιβλία. Διαβάζοντας όμως διάφορες κριτικές ή βλέποντας βίντεο αφιερωμένα στο βιβλίο, διαπίστωσα ότι οι ιδέες του βιβλίου εν τέλει είναι στα ενδιαφέροντά μου.
Το βιβλίο είναι γραμμένο με έναν απλή γραφή, αποφεύγοντας περίπλοκους όρους. Αυτό το καθιστά μια καλή επιλογή για όλους τους αναγνώστες και όχι μόνο για το ειδικό κοινό. Ο Peck, όντας και ο ίδιος μάχιμος ειδικός ψυχικής υγείας, αποφάσισε να γράψει ένα βιβλίο στο οποίο θα μιλάει για τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε οι άνθρωποι στην καθημερινότητά μας, τις βαθύτερες ανάγκες μας αλλά και τον τρόπο να έχουμε μια καλύτερη επαφή με τους άλλους αλλά και με τον εαυτό μας.
Το βιβλίο αγγίζει πολλά θέματα, όπως τις σχέσεις γονέων-παιδιών, την επικοινωνία σε μία οικογένεια ή σε ένα ζευγάρι, την απογοήτευσή μας από τους άλλους, την ανάγκη μας για να πάρουμε και να δώσουμε αγάπη αλλά και την ανάγκη μας για ανάπτυξη μιας πνευματικότητας (όχι απαραίτητα θρησκευτικής). Ξέρω, ακούγεται πολύ γενικό βιβλίο, με ίσως κλισέ θέματα. Η αλήθεια είναι όμως πως ο συγγραφέας καταφέρνει όχι απλά να δέσει νοηματικά αυτά τα θέματα, αλλά και να δώσει στον αναγνώστη εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες και εικόνες μέσα από παραδείγματα. Τελειώνοντας το βιβλίο είχα την αίσθηση ότι είχα κάνει μια πολύ καλή ενδοσκόπηση, προσπαθώντας να δω τον εαυτό μου και τα δικά μου συναισθήματα μέσα στα όσα περιγράφει ο Peck. Ήταν ένα πολύ γεμάτο ταξίδι το οποίο αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για να αναζητήσω περισσότερες ιδέες πάνω στη θεματολογία που αγγίζει το βιβλίο.
Ανθρωπότητα: μια απροσδόκητα αισιόδοξη ιστορία (Rutger Bregman)
Η αλήθεια είναι πως εάν δει κανείς τα γεγονότα των τελευταίων ετών (οικονομική κρίση, πανδημία, πολιτικές κρίσεις, πόλεμος κτλ), το μόνο εύκολο είναι να αισθανθείς απαισιόδοξος για το μέλλον της ανθρωπότητας και να ρωτάς “σε τι κόσμο θα ζήσουν τα παιδιά μας;”. Σε αυτό το ερώτημα ο Bregman έχει την απάντηση: μάλλον σε καλύτερο!
Κάνοντας μια ανάλυση ιστορικών γεγονότων αλλά και πειραμάτων ψυχολογίας που προβλημάτισαν, ο Bregman ξεκινάει από την υπόθεση ότι οι άνθρωποι είμαστε φύσει καλοί και αντιστεκόμαστε στο κακό. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την αυτόματη σκέψη που κάνουμε πολλοί όταν σκεφτόμαστε για την ανθρώπινη φύση και το τι είναι ικανός να κάνει ένας άνθρωπος στο συνάνθρωπό του (homo hominis lupus). Ο Bergman εστιάζει στα κενά, τις ανακρίβειες αλλά και τις λιγότερο γνωστές λεπτομέρειες πολλών κλασσικών πεσιμιστικών ιστοριών που έχουμε ακούσει στην καθημερινότητά μας και υποδεικνύει ότι τελικά το αφήγημα της ανθρώπινης ιστορίας αφήνει πολύ πιο θετικά μηνύματα για την ανθρώπινη φύση και κατ’επέκταση και για το μέλλον της ανθρωπότητας.
Στόχος του Bergman είναι εκτός από το να μας επιχειρηματολογήσει υπέρ της ανθρώπινης καλής φύσης, να μας κάνει να σκεφτούμε για τα οφέλη του να σκεφτόμαστε στην καθημερινότητά μας ότι οι προθέσεις των άλλων είναι γενικά καλές και ότι ζούμε σε έναν πολύ πιο αλτρουιστικό κόσμο από ότι πιστεύουμε. Το μεγαλύτερο όφελος θεωρεί πως είναι ότι έτσι αλλάζουμε τον τρόπο σκέψης, αλληλεπίδρασης και εν τέλει φέρνουμε αλλαγές σε κοινωνικό επίπεδο. Αρκεί να ξεκινάμε από την υπόθεση της ανθρώπινης ανιδιοτέλειας αντί από την υπόθεση του ανθρώπινου εγωισμού!
Μπορεί και αυτό το βιβλίο με μια πρώτη επιφανειακή ματιά να μοιάζει λίγο σαν τα φτηνά βιβλία υποτίθεται θετικής ψυχολογίας όπου προσπαθούν να σε πείσουν ότι όλα είναι όμορφα και ροζ. Αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι τα πράγματα με αυτό το βιβλίο. Ναι μεν έχει μια θετική υπόθεση για την ανθρώπινη φύση ως βάση, αλλά ταυτόχρονα ο συγγραφέας μας παραθέτει εναλλακτικά ιστορικά και επιστημονικά δεδομένα τα οποία όντως ενισχύουν αυτό το αφήγημα. Ταυτόχρονα, φυσικά, δεν αρνείται και την ύπαρξη άλλων, εγωιστικών, ενστίκτων στον άνθρωπο. Απλά θεωρεί ότι πρέπει να βάλουμε σε μια τάξη τα δεδομένα ώστε να σχηματίσουμε μια ρεαλιστική εικόνα για την ανθρώπινη φύση!
Σκέψη αργή και γρήγορη (Daniel Kahneman)
Φαντάζομαι οι περισσότεροι έχετε ακούσει για το συγκεκριμένο βιβλίο, μιας και πρόκειται για ένα βιβλίο που έχει λάβει πολλά βραβεία και έχει τραβήξει τα φώτα πάνω του. Σε αυτό ο Kahneman αναλύει ένα βασικό μοντέλο για την ανθρώπινη σκέψη, το οποίο στον πυρήνα του είναι σχετικά απλό. Η κεντρική ιδέα είναι πως οι άνθρωποι έχουμε δύο τρόπους σκέψης, ανάλυσης δεδομένων και αντίδρασης: ο πρώτος τρόπος αφορά την γρήγορη, ενστικτώδη ανάλυση δεδομένων και την άμεση αντίδραση, ενώ ο δεύτερος την πιο αργή σκέψη και λεπτομερή ανάλυση δεδομένων προτού προβούμε σε μια πράξη. Τα δύο αυτά συστήματα σκέψης ο Kahneman τα ονομάζει “Σύστημα 1” και “Σύστημα 2”, αντίστοιχα.
Η ιδέα του Kahneman δεν είναι καινούργια για όσους έχουν επαφή με τη γνωστική ψυχολογία. Ο κάθε φοιτητής ψυχολογίας γνωρίζει ότι ο εγκέφαλός μας, έχοντας περιορισμένους πόρους, πρέπει να στρέψει την προσοχή του σε όσες πληροφορίες είναι χρήσιμες, αξιοποιώντας διάφορα “φίλτρα πληροφοριών” προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό που κάνει όμως ο Kahneman είναι πως αφιερώνει πολύ χρόνο στο να αναλύσει διάφορες πτυχές του τρόπου λειτουργίας του “αργού” και του “γρήγορου” συστήματος, φέρνοντας στοιχεία από την καθημερινότητά μας. Ο Kahneman εστιάζει, εκτός από την παρουσίαση των δύο συστημάτων, και στην περιγραφή των επιπτώσεων που έχει η χρήση του ενός ή του άλλου συστήματος στην καθημερινότητά μας, στη λειτουργία επιχειρήσεων και στη λήψη σημαντικών αποφάσεων που μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρες κοινωνίες.
Το βιβλίο είναι αρκετά μεγάλο, καθώς αναλύει διάφορες πτυχές του θεωρητικού πλαισίου στο οποίο βασίζονται τα δύο συστήματα σκέψης και συμπεριφοράς. Θα τολμούσα να πω ότι ίσως είναι υπερβολικά μεγάλο, καθώς διαβάζοντάς το είχα την εντύπωση ότι μετά τα πρώτα 3-4 κεφάλαια υπήρχε επανάληψη των βασικών ιδεών και δεν μάθαινα κάτι πολύ καινούργιο. Όπως και να έχει όμως, αποτελεί ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα που ακονίζει το μυαλό και βάζει τον αναγνώστη στη διαδικασία να σκεφτεί πως λαμβάνει πολλές αποφάσεις στη ζωή του.
- Πως μπορούμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις της έκθεσης στην οθόνη; - 3 Φεβρουαρίου, 2023
- Στερεότυπα φύλου: ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη των παιδιών - 16 Ιανουαρίου, 2023
- Τρεις βιβλιοπροτάσεις για το 2023 - 28 Δεκεμβρίου, 2022