Ευγονική: Μια επιστημονικοφανής πολιτική θεωρία

Το παραπάνω βίντεο μιλάει για την ιστορία μίας από τις πιο αμφιλεγόμενες θεωρίες όλων των εποχών: της ευγονικής. Δίδυμη αδερφή της φρενολογίας, η ευγονική βασίζεται στην ιδέα πως μπορούμε να επέμβουμε στην διαδικασία της φυσικής επιλογής με σκοπό να περάσουμε στις επόμενες γενιές όσο το δυνατόν “καλύτερα” γονίδια. Πως μπορεί να γίνει αυτό; Σύμφωνα με τον εμπνευστή της ιδέας, Φράνσις Γκάλτον (Francis Galton), πρώτου ξαδέρφου του Κάρολου Δαρβίνου, μπορούμε να εμποδίσουμε την αναπαραγωγή ατόμων με φυσικές ή πνευματικές ασθένειες ώστε να εμποδίσουμε την διαιώνιση των ασθενειών από τους απογόνους τους.

Δεν ήταν τυχαίο πως οι ιδέες του Γκάλντον βρήκαν ιδιαίτερη απήχηση ανάμεσα στους πρωτεργάτες των Ναζί στη Γερμανία, οι οποίοι επέκτειναν την ήδη ρατσιστική θεωρία ώστε να περιλαμβάνει όλους όσους θεωρούσαν οι ίδιοι ως εχθρούς της ανθρωπότητας και -κυρίως- της Αρείας Φυλής που φαντασιώνονταν: εβραίους, τσιγκάνους, μαύρους κτλ.

Παρόλο που σε θεωρητικό επίπεδο η ιδέα της επέμβασης στην φυσική επιλογή μπορεί να φαίνεται λογική, θα πρέπει να τονιστεί πως τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι. Καταρχήν ο άνθρωπος οφείλει την εξέλιξή του στην ποικιλία των γονιδίων και στην ανάμειξη πολλών και διαφορετικών στοιχείων γεννετικού κώδικα. Η τεχνητή δημιουργία μιας περιορισμένης δεξαμενής γονιδίων προς διαιώνιση σημαίνει αυτόματα και αύξηση του κινδύνου ανάπτυξης γενετικών ασθενειών. Κανένας γεννετικός κώδικας δεν είναι τέλειος. Όλοι κουβαλάμε στα γονίδιά μας ασθένειες και ανωμαλίες οι οποίες όμως δεν εκδηλώνονται χάρη στο μείγμα DNA που έχουμε από τους γονείς μας. Για παράδειγμα, εάν, θεωρητικά, τα γονίδια του πατέρα μας έχουν την τάση για ανάπτυξη καρδιακών παθήσεων, αυτές μπορεί να μην αναπτυχθούν καθώς θα επικρατήσει ο γενετικός κώδικας της μητέρας μας ο οποίος -στο συγκεκριμένο σημείο- είναι καλύτερος από αυτόν του πατέρα μας. Εάν οι γονείς μας είχαν πανομοιότυπο γενετικό υλικό με τάση στις καρδιακές παθήσεις, αυτό θα σήμαινε πως θα είχαμε ιδιαίτερα αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης καρδιακών παθήσεων.

Πέραν αυτού, το θέμα του τι είναι ανά πάσα στιγμή “καλό” και θεμιτό είναι χρονικά και τοπικά περιορισμένο. Ένα άτομο με μια Α βιολογία (π.χ. σκούρο δέρμα) είναι καλύτερα προετοιμασμένο για να ζήσει σε έναν συγκεκριμένο τόπο (π.χ. Αφρική) από ότι ένα άλλο άτομο με Β βιολογία (π.χ. λευκό δέρμα). Η εξάλιψη όλων των ατόμων με Α ή Β βιολογία θα σήμαινε ουσιαστικά πως κάποια μέρη του πλανήτη μας θα ήταν εξαιρετικά δυσπρόσιτα για τον μέσο πληθυσμό. Έπειτα, η κουλτούρα και οι κυρίαρχες ιδεολογίες (όπως στην περίπτωση των ναζί ή στην περίπτωση του φυλετικού εμφυλίου της Ρουάντα) έχουν έντονο αντίκτυπο πάνω στο ποια χαρακτηριστικά θεωρούνται “αγνά” ή θεμιτά.

Λόγω της θεωρίας της ευγνονικής εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι εκτελέστηκαν, στειρώθηκαν, εξορίστηκαν ή στιγματίστηκαν από τα εκάστοτε καθεστώτα. Αυτή η χρήση της ιδέας της ευγονικής την έχει καθιερώσει πρωτίστως ως μια ρατσιστική πολιτική θεώρηση και εργαλείο επιστημονικοφανούς αιτιολόγησης απεχθών εγκλημάτων.

Το κείμενο προσφέρεται με άδεια ""Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές". Μπορείτε να αντιγράψετε και να μοιραστείτε το κείμενο δίχως να το αλλάξετε και αποκλειστικά για μη εμπορική χρήση, μόνο εφόσον αναφέρετε τον συντάκτη και την πηγή. Για οποιαδήποτε άλλη χρήση και άρση των περιορισμών απαιτείται η γραπτή άδεια του συντάκτη.

Δημήτρης Αγοραστός

Δημήτρης Αγοραστός

Ψυχολόγος και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος στη Σχολική Ψυχολογία (ΑΠΘ) και στις Νευροσυμπεριφορικές Επιστήμες (University of Tuebingen). Ασχολείται με την ανάπτυξη ψυχοεκπαιδευτικών προγραμμάτων για παιδιά και εφήβους, καθώς και με την αξιολόγησή τους στα πλαίσια εντοπισμού και αντιμετώπισης μαθησιακών και ψυχοσυναισθηματικών δυσκολιών. Επιπλέον, μέσα από τις δομές και τις υπηρεσίες στις οποίες εργάζεται, παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη γονέων και παιδιών.Έχει εμπειρία παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

Μπορεί επίσης να σας αρέσει...