Υπόθεση Tyler Clementi: ομοφυλοφιλία, cyber-bullying και διαδίκτυο
Πριν από 2-3 μήνες ανέβασα ένα άρθρο για το φαινόμενο της διαδικτυακής βίας, το λεγόμενο cyber-bullying, και τις διάφορες μορφές που έχει αρχίσει να παίρνει η παρενόχληση μέσω διαδικτύου. Μάλιστα, όπως εξηγούσα και εκεί, ανάμεσα στις πιο συνηθισμένες μορφές παρενόχλησης είναι η αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων (π.χ. τηλέφωνα, διευθύνσεις, φωτογραφίες, βίντεο κτλ) δίχως την συγκατάθεση του θύματος. Σίγουρα όταν έγραφα εκείνο το άρθρο δεν φανταζόμουν πως λίγους μήνες μετά θα μιλούσαμε για μία από τις τραγικότερες επιβεβαιώσεις για την επικινδυνότητα του φαινομένου αυτού. Μιλάω φυσικά για την υπόθεση του Tyler Clementi.
Για όσους δεν γνωρίζουν, ο Clementi ήταν ένας πρωτοετής φοιτητής και ταλαντούχος βιολιστής σε ένα πανεπιστήμιο των ΗΠΑ, ο οποίος αυτοκτόνησε πριν από περίπου 10 ημέρες πηδώντας από μια γέφυρα. Ο λόγος; Οι συγκάτοικοί του ανέβασαν στο διαδίκτυο ένα σύντομο βίντεο που τράβηαν κρυφά στο οποίο φαινόταν ο Clementi να βρίσκεται σε ερωτικές περιπτύξεις με τον σύντροφό του. Βλέπετε τύχαινε να είναι ομοφυλόφιλος και από ότι φαίνεται δεν άντεξε το στίγμα το οποίο του φόρτωσαν οι δύο συγκάτοικοί του.
Η είδηση αυτή δημιούργησε ένα κύμα αντιδράσεων σε όλες τις ΗΠΑ, με φοιτητές και γονείς να διαδηλώνουν υπέρ της ανεκτικότητας (αν όχι αποδοχής) απέναντι στην ομοφυλοφιλία. Δεν είναι άλλωστε η μόνη αυτοκτονία ομοφυλόφιλου μετά από παρενόχλησή του που συμβαίνει στις ΗΠΑ. Υπάρχουν τουλάχιστον άλλες 3 περιπτώσεις μέσα στον τελευταίο μήνα και πολλοί φοβούνται ότι ο πραγματικός αριθμός μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος.
Το περιστατικό αυτό έχει αρκετές πτυχές. Πρώτα και κύρια εγείρει το θέμα της σεξουαλικής ελευθερίας και της αποδοχής της ομοφυλοφιλίας ή έστω την ανεκτικότητά της από την σύγχρονη δυτική κοινωνία (δεν αναφερόμαστε καν στις ανατολικές και δη στις μουσουλμανικές κοινωνίες που σε πολλές περιπτώσεις η ομοφλοφιλία τιμωρείται ακόμη και σήμερα με θάνατο). Οι νεαροί που όχι μόνο θεώρησαν ότι έχουν το δικαίωμα να παραβιάσουν την ιδιωτική ζωή του Clementi και του συντρόφου του, αλλά και ότι θα ήταν αστείο να το δημοσιεύσουν στο διαδίκτυο, δεν είναι κάποιοι εκτός κοινωνίας. Τα άτομα αυτά μεγάλωσαν και γαλουχήθηκαν με συγκεκριμένες αρχές -τις οποίες δεν θα ήθελα να κρίνω εφόσον δεν γνωρίζω περισσότερα για το περιβάλλον τους- για τις οποίες ευθύνη φέρει το σύνολο της κοινωνίας που δεν έχει πάρει κάποια ξεκάθαρη θέση απέναντι στην ομοφυλοφιλία.
Ακόμη και αν υποθέσουμε ότι οι νεαροί ήθελαν απλά να πειράξουν τον Clementi και ότι θα ανέβαζαν το βίντεο στο διαδίκτυο, αυτό εγείρει άλλα ερωτήματα σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής την εποχή του διαδικτύου. Μήπως τελικά τα διάφορα εργαλεία που υπάρχουν στο διαδίκτυο έχουν αρχίσει και δημιουργούν κάποιες διαφορετικές νόρμες όσον αφορά την ιδιωτικότητα; Πριν από 10-15 χρόνια ο στιγματισμός σε παρόμοιες περιπτώσεις είχε εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Καταρχήν ήταν εστιασμένος τοπικά, που σημαίνει ότι μια μικρή κοινότητα ήταν αυτή που γνώριζε και που ασκούσε πίεση στον στιγματισμένο, οπότε η λύση μερικές φορές ήταν προφανής: αλλαγή περιβάλλοντος. Έπειτα, χρονικά, το στίγμα είχε συγκεκριμένη διάρκεια ζωής. Δεν μπορούσε εύκολα να επηρεάσει την ζωή σου π.χ. σε βάθος δέκα χρόνων. Όλα αυτά έχουν αλλοιωθεί με την επέλλαση του διαδικτύου. Πλέον οι δημόσιες αποκαλύψεις (οι οποίες έχουν γίνει πολύ πιο εύκολες χάρη στην υπεροχή της τεχνολογίας) κάνουν το γύρο ολόκληρου του κόσμου σε ελάχιστα λεπτά και τα δεδομένα αυτά παραμένουν σχεδόν για πάντα διαθέσιμα online, δημιουργώντας τον κίνδυνο πρόσβασης σε αυτά από μελλοντικούς εργοδότες, φίλους κτλ
Το διαδίκτυο δεν είναι απλά ένα εργαλείο. Είναι ένας ολόκληρος νέος αχανής κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε, με όλα τα θετικά και τα αρνητικά του. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όταν καθόμαστε πίσω από μια οθόνη και ένα πληκτρολόγιο, τα όσα θα πούμε ή θα κάνουμε online σίγουρα έχουν αντίκτυπο στην “πραγματική” ζωή των συνανθρώπων μας. Η ελευθερία θέλει και υπευθυνότητα.
Εισαγωγική Φωτογραφία
- Πως μπορούμε να μειώσουμε τις επιπτώσεις της έκθεσης στην οθόνη; - 3 Φεβρουαρίου, 2023
- Στερεότυπα φύλου: ο αντίκτυπος στην ανάπτυξη των παιδιών - 16 Ιανουαρίου, 2023
- Τρεις βιβλιοπροτάσεις για το 2023 - 28 Δεκεμβρίου, 2022